На врвот на Студената војна во 1960-тите, аналитичарите на ЦИА забележале мистериозен брод како се развива покрај брегот на Каспиското Море во Советска Русија.
Леталото тогаш го добило прекарот „Чудовиштето на Каспиското Море“, а подоцна се открило дека станува збор за „екраноплан“, воен авион кој се движи веднаш над површината на морето со брзина на млазен авион.
„Чудовиштето од Касписко море“ за време на тестирањето во 1960
Децении по распадот на Советскиот Сојуз и прекинот на советскиот проект екраноплан, фотографиите од Кина покажуваат дека Пекинг можеби сега развива своја верзија на Бохајското Море.
Леталото, како што се очекуваше, го доби прекарот „Чудовиштето од Бохајското Море“.
Фотографија од кинеското летало кое има карактеристики на екраноплан.
Експертот за воена авијација, Џастин Бронк, за Радио Слободна Европа изјави дека очигледниот развој на експериментален брод во Кина укажува на подготвеноста на Пекинг да проба речиси сè во обид да добие тактички предности над своите ривали и непријатели.
„Кина е позната по својата подготвеност да финансира и тестира голем број различни технички и технолошки решенија за воени предизвици“, вели Бронк, виш истражувач во Кралскиот институт за обединети служби, додавајќи дека Кинезите развиваат дури и дизајни со мали шанси за успех.
„Се претпоставува дека ова се базира на логиката дека барем некои од овие решенија ќе се покажат како неочекувано корисни и успешни“, заклучува тој.
Советскиот екраноплан од класата Лун, опремен со 6 лансирни ракети, за време на тестирањето во Касписко Море.
Екранопланите нудат одредени предности и во однос на авионите и во однос на бродовите.
Поради нивната ниска надморска височина на лет, овие бродови се невидливи за повеќето радарски системи сè додека не се појават над хоризонтот.
Со максимални брзини приближно десет пати поголеми од оние на воените бродови, флота од дојдовни екраноплани би ја оставила крајбрежна одбрана со многу малку време за реакција.
Екранопланите исто така можат безопасно да поминат над противбродски мини и можат да носат потешки товари од еквивалентните авиони благодарение на перницата на пловност создадена од ефектот на земјата додека лебдат над површината.
Овие предности неодамна ја разгореа имагинацијата на инженерите во DARPA, американската агенција за воен развој, која наводно потрошила 22 милиони долари за развој на дизајн за „Либерти Лифтер“, кој би летал претежно користејќи го ефектот на земјата.
Концептуален цртеж на хидроавион Liberty Lifter.
Во јуни 2025 година, американската програма беше прекината порано од планираното.
Портпаролот на една од вклучените компании изјави за „Ерфорс тајмс“ дека „преку програмата Либерти Лифтер, тие беа во можност да ја демонстрираат изводливоста на дизајнот и можноста за примена на нови техники на производство“.
Сепак, освен уметничките прикази на американскиот авион, не е видено ништо конкретно.
Сега протекувањата од Кина, без разлика дали се планирани или спонтани, укажуваат дека Пекинг стигнал до фаза на тестирање на прототип на сопственото летало кое го користи ефектот на земјината тежа.
Поглед од задната страна на „Чудовиштето од Бохајско море“, што е прв приказ на кинеското пловило на социјалните мрежи.
Нема цврсти докази дека бродот забележан во Бохајското Море е воен проект, но неговата сива боја слична на воен брод и големите врати за товар ги наведоа експертите да шпекулираат дека би можел да биде наменет како некаков вид поморски логистички брод.
„Празнината што екранопланот би можел да ја пополни за [кинеската морнарица] би била можноста за транспорт на товар што е претежок дури и за големи транспортни авиони, и многу побрз отколку што би можеле традиционалните бродови“, вели Бронк.
„Во теорија, тоа би можело да биде корисно за способноста на Кина брзо да ги зајакне спорните мали острови со значителен број противбродски и противвоздушни ракетни системи.“
Екранопланот од класата Лун, од советско производство, фотографиран во Дагестан во 2024 година.
Претходните дизајни на екраноплан беа попречени од огромната моќност потребна за полетување, што може да ги поништи придобивките од заштеда на гориво од летот со ефект на земјина тежа, како и нивниот спорен радиус на свртување.
Исто така, летањето веднаш над површината на морето го зголемува ризикот од судири со птици во споредба со авионите на голема надморска височина.
Кинеската морнарица моментално е во процес на брза експанзија, а авторитарната азиска нација наводно планира да изгради флота од шест носачи на авиони до 2030-тите.
Неодамнешните фотографии од необични десантни летала ги зголемија стравувањата дека Пекинг активно се подготвува за можна инвазија на Тајван.