Вести
Избори во БиХ - над 3,3 милиони гласачи бираат 518 функционери
Граѓаните од Босна и Херцеговина денеска гласаат на општите избори на кои бираат свои претставници на сите нивоа на власта – во државата, Федерацијата БиХ и Република Српска, односно треба да ја изберат следната влада, со мандат од четири години.
Во седум часот беа отворени нешто повеќе од 5.900 избирачки места, на кои својот глас околу 3,3 милиони граѓани ќе можат да го дадат до 19 часот.
На низ ќе се изберат 518 функционери на различни нивоа на власта.
Граѓаните гласаат за избор на тројца членови на Претседателството на Босна и Херцеговина, 42 претставници во Претставничкиот дом на Парламентот на Босна и Херцеговина, 98 претставници во Претставничкиот дом на Федерацијата на Босна и Херцеговина, 83 претставници во Народното собрание на Република Српска, претставници во собранијата на десет окрузи во Федерацијата Босна и Херцеговина и претседател и двајца потпретседатели на РС.
За овие функции се натпреваруваат нешто повеќе од 7.200 кандидати од 90 политички партии и 38 партиски коалиции, како и 17 независни кандидати.
Изборите се случуваат и во време на руската војна во Украина, која дополнително ја подели Босна и ги зголеми стравувањата од зголемување на превирањата за долгогодишните прашања во оваа балканска држава.
Босна останува поделена на бошњачка и хрватска федерација и претежно српски ентитет на Република Српска според условите на Дејтонскиот договор од 1995 година со кој заврши тригодишната војна во поранешната југословенска република, обележана со етничко чистење и бруталност.
Тоби Фогел, аналитичар од Западен Балкан и висок соработник на Советот за политика за демократизација, кој беше критичен за неуспесите на Западот во Босна, вели дека се сомнева дека гласањето ќе биде „трансформативно“.
„На крајот на краиштата, проблемите во Босна не се поврзани со тоа кој е на власт и кој е во опозиција, туку со тоа како е структурирана моќта и примената на структурата на моќта. Тоа се структурни проблеми кои се навраќаат на Дејтонскиот мировен договор и уставната поставеност што ја содржат“, рече тој.
Сепак, тесната трка меѓу етнички распределените места на трипартитното федерално претседателство, вклучително и невиден предизвик за местото на мнозинството Бошњаци, најавуваат интересен ден за гласање.
Голем дел од вниманието, исто така, ќе се фокусира на Република Српска и нејзиниот водач, Милорад Додик, кој поттикна забрзување на сецесионистичките напори на регионот со доминантно српско население.
Додик одржува блиски врски со соседна Србија и со Русија за дипломатска и друга поддршка за да се спротивстави на федералната структура на Босна и меѓународниот притисок.
Соединетите Држави објавија санкции против Додик во 2017 година и повторно во јануари поради неговите сецесионистички напори.
види ги сите денешни вести
Започна израелската копнена офанзива, Палестинците бегаат од Газа
Голем број Палестинци продолжуваат да бегаат од градот Газа откако израелската армија ги започна првите фази од планираната копнена офанзива, соопштија официјални лица.
Израелските трупи воспоставија упориште на периферијата на градот (дом на повеќе од еден милион Палестинци) по денови интензивно бомбардирање и артилериски оган, објавува Би-Би-Си.
Тоа го поттикна генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, да ги обнови повиците за итен прекин на огнот „за да се избегнат смртта и уништувањето“ што нападот „неизбежно би ги предизвикал“.
Израел вели дека ги презел првите чекори од воената операција во градот Газа.
Портпаролот на армијата изјави дека трупите веќе дејствуваат во областите Зејтун и Џабалија за да ги постават темелите за офанзивата, која беше одобрена од министерот за одбрана Израел Кац на 19 август и ќе биде предложена на безбедносниот кабинет подоцна оваа недела.
Околу 60000 резервисти беа повикани на почетокот на септември за да се ослободи активниот персонал за операцијата.
Премиерот Бенјамин Нетанјаху изјави дека ги „скратува роковите“ за заземање на она што го опиша како „последни упоришта на теророт“ во Газа.
Се очекува стотици илјади Палестинци во градот Газа да добијат наредба да се евакуираат во засолништа во јужна Газа, додека се подготвува планот на Израел за преземање.
Многу од сојузниците на Израел го осудија неговиот план, а францускиот претседател Емануел Макрон на 20 август предупреди дека тоа „може да доведе само до катастрофа за двете нации и ризикува да го вовлече целиот регион во циклус на трајна војна“.
Во меѓувреме, Меѓународниот комитет на Црвениот крст (МКЦК) објави дека понатамошното раселување и интензивирањето на непријателствата „ризикуваат да ја влошат веќе катастрофалната ситуација“ за 2,1 милиони жители на Газа.
Израелската влада ја објави својата намера да го освои целиот Појас Газа откако индиректните преговори со Хамас за прекин на огнот и договорот за ослободување на заложниците пропаднаа минатиот месец.
Палестинското движење Хамас, кое САД и Европската Унија го сметаат за терористичко, го нападна Израел на 7 октомври 2023 година, убивајќи, според израелските податоци, околу 1200 луѓе и земајќи 251 заложник.
Повеќето од заложниците беа ослободени како дел од прекин на огнот или други договори. Хамас вели дека ќе ги ослободи останатите само во замена за трајно примирје и повлекување на Израел.
Во израелските воени операции што следеа по 7 октомври 2023 година, повеќе од 62000 луѓе беа убиени во Појасот Газа, според Министерството за здравство на Газа, кое е под контрола на Хамас.
Јермак: Работите околу безбедносните гаранции за Украина се во тек
Нацрт-верзијата на воената компонента на безбедносните гаранции за Украина веќе се обликува, изјави висок украински функционер, додека САД повторија дека европските земји ќе мора да го преземат најголемиот дел од товарот за обезбедување гаранции.
„Почна работата за воспоставување на воената компонента на гаранциите, кои се дискутираат како дел од решавањето на војната со Русија“, изјави Јермак, началник на кабинетот на украинскиот претседател Володимир Зеленски.
„Нашите тимови, првенствено воени, веќе започнаа активна работа на воената компонента на безбедносните гаранции“, напиша Јермак на 20 август по состанокот на советниците за национална безбедност од западните земји и НАТО.
„Украина е подготвена за секаков формат на дијалог за праведен крај на војната“, додаде Јермак, но предупреди да не се повторува „грешката во Будимпешта“, што е референца на Меморандумот од Будимпешта од 1994 година, кој имаше за цел да обезбеди безбедност во замена за откажување на Украина од нуклеарното оружје од советската ера.
Русија го прекрши меморандумот кога го анектираше Кримскиот полуостров во 2014 година и започна целосна инвазија во 2022 година.
Јермак рече дека Украина, исто така, работи со своите сојузници на план за тоа како да се продолжи „во случај руската страна да продолжи да ја продолжува војната и да ги нарушува договорите за билатерални и трилатерални формати на лидерски состаноци“.
Малку подоцна, на 20 август, потпретседателот на САД, Џ.Д. Венс, рече дека Европа треба да биде подготвена да ја преземе водечката улога во обезбедувањето безбедносни гаранции.
„Не мислам дека ние треба да го носиме товарот тука. Мислам дека треба да бидеме од помош ако е потребно да се запре војната и да се запре убивањето. Но, мислам дека треба да очекуваме, а претседателот сигурно очекува, дека Европа ќе игра водечка улога тука“, изјави Венс за Фокс њуз.
„Без оглед на формата што ќе ја добие ова, Европејците ќе мора да го понесат лавовскиот дел од товарот“, рече тој.
Претседателот на САД, Доналд Трамп, претходно оваа недела за Фокс њуз изјави дека европските земји, во однос на безбедноста, се „подготвени да испратат луѓе на терен“.
„Подготвени сме да им помогнеме со работи, особено, веројатно од воздух.“
Трамп не даде детали за тоа каков вид воздушна моќ на САД ќе биде обезбедена, но рече дека таа би можела да го поддржи распоредувањето на европски трупи што Франција и Велика Британија размислуваат да ги обезбедат како дел од таканаречената „Коалиција на добронамерните“.
„Ќе им пружиме многу добра заштита“, рече Трамп.
Безбедносните гаранции беа главна тема на разговор на 18 август кога Трамп ги угости Зеленски и лидерите на неколку европски земји во Белата куќа. Средбата следеше по неговиот самит минатата недела во Алјаска со рускиот претседател Владимир Путин.
И покрај обидите на Трамп да ги донесе двете страни на преговарачка маса, Путин не покажа знаци дека ќе се откаже од своите претензии за територија, вклучително и земјиште кое не е под руска воена контрола.
Четирикратен пораст на руски саботажни операции во Европа
Русија драматично ги зголеми саботажите низ Европа, при што бројот на напади насочени кон критична инфраструктура е речиси четирикратно зголемен од 2023 година, покажува новиот извештај на Меѓународниот институт за стратешки студии (МИСС).
Тој се совпаѓа со растечкиот број новински извештаи, обвиненија и разузнавачки предупредувања дека Москва ги направила тајните саботажи и операции за надзор врвен приоритет, со цел дестабилизирање на европските влади.
„Иако Русија досега не успеа да ја постигне својата примарна цел, европските престолнини се мачат да одговорат на руската саботажа и се предизвикани да се договорат за унифициран одговор, да координираат дејствија, да развијат ефикасно одвраќање и да наметнат доволно трошоци на Кремљ“, се вели во извештајот на лондонската тинк-тенк организација.
Опсегот на таканаречени хибридни напади за кои е обвинета Русија вклучува палење, инциденти во кои бродовите оштетиле подводни комуникациски кабли, прекин на GPS сателитските навигациски сигнали и хакирање на компјутерска инфраструктура.
Повеќето од целите, според извештајот објавен на 19 август, се во Украина или се поврзани со европските напори за поддршка или снабдување на Украина со воена и друга цивилна опрема. Зголемувањето на инцидентите се совпадна со целосната инвазија на Русија врз Украина, која започна во февруари 2022 година и достигна врв во 2023 и 2024 година, четирикратно зголемувајќи се во тој период.
Во извештајот, исто така, е забележано забавување на нападите во првата половина од 2025 година, иако не е јасно на што точно може да се припише ова.
Европските и другите западни влади протераа десетици руски разузнавачки офицери, од кои многумина работеа под дипломатска покритие, уште пред инвазијата на Украина.
Тоа ги принуди руските агенции да се свртат кон операции во стилот на посредник или платеник, каде што луѓето се ангажираат, некои несвесно, за да извршуваат саботажи или други операции.
Минатиот месец, британски суд осуди тројца мажи за палење на магацин во Лондон каде што се складирала опрема наменета за Украина, заговор за кој обвинителите рекоа дека бил оркестриран од оперативци поврзани со руската платеничка компанија „Вагнер“.
Во поврзан инцидент, тројца Украинци беа обвинети за обид за палење на имот поврзан со британскиот премиер Кир Стармер.
„Русија ги искористи дупките во правните системи преку својот пристап на „гиг економија“, што ѝ овозможи да избегне припишување и одговорност. Од 2022 година и протерувањето на стотици нејзини разузнавачки службеници од европските престолнини, Русија е многу ефикасна во регрутирањето државјани на трети земји преку интернет за да ги заобиколи европските контраразузнавачки мерки“, се вели во извештајот.
Немаше непосреден одговор од руските претставници на извештајот.
Европските влади, исто така, недоволно инвестираа во одржување на безбедносни системи за критична инфраструктура, се вели во извештајот, дури и додека растат стравувањата дека тајната кампања би можела да биде дел од долгорочен руски напор.
„Некои земји-членки на НАТО проценија дека неконвенционалното војување на Русија е дел од нејзините долгорочни подготовки за потенцијален воен конфликт со НАТО“, се вели во извештајот.
Пакистан, Кина и Авганистан најавија зајакнување на соработката
Високи дипломати од Пакистан, Кина и Авганистан се обврзаа на посилна антитерористичка соработка за време на состанокот на 20 август во Кабул, со цел зајакнување на политичкото и економското партнерство, соопшти Министерството за надворешни работи на Пакистан.
Трите држави ја потврдија својата посветеност на продлабочување на соработката во трговијата, транзитот, регионалниот развој, здравството, образованието, културата и борбата против трговијата со дрога, е наведено во соопштението.
Тие, исто така, го потврдија претходниот договор за проширување на економскиот коридор меѓу Кина и Пакистан до Авганистан, се додава во соопштението.
Не се дадени дополнителни детали за состанокот меѓу пакистанскиот министер за надворешни работи Ишак Дар, кинескиот министер за надворешни работи Ванг Ји и високи талибански претставници, организиран од владата на Талибанците во Кабул.
Кинеско-пакистанскиот економски коридор вклучува подобрување на патните и железничките врски помеѓу западниот кинески регион Синџијанг и пакистанското пристаниште Гвадар на Арапското Море.
Властите на Пакистан во последните недели изјавија дека се надеваат дека коридорот ќе помогне да се привлечат повеќе кинески инвестиции за да се оживее нејзината ослабена економија и дека се надеваат дека неговото проширување до Авганистан ќе ја зголеми трговијата со Централна Азија.
Средбата се одржа повеќе од еден месец откако Русија стана првата земја што формално ја призна владата на Талибанците во Авганистан. Иако ниедна земја освен Русија не понуди формално признавање, Талибанците се вклучија во разговори на високо ниво со многу земји и воспоставија дипломатски врски со земји, вклучувајќи ги Кина и Обединетите Арапски Емирати.
Министерството за надворешни работи на Авганистан претходно соопшти дека состанокот ќе вклучува „сеопфатни дискусии“ за широк спектар прашања, вклучувајќи политичка, економска и регионална соработка.
Путин телефонски го информирал Ердоган за развојот на војната во Украина
Рускиот претседател Владимир Путин и турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган разговараа по телефон за развојот на настаните во војната во Украина, јавува герамнската новинска агенција ДПА.
Кремљ и претседателската канцеларија во Анкара во средата соопштија дека Путин го информирал својот турски колега за самитот со американскиот претседател Доналд Трамп во Алјаска минатата недела.
Трамп се обидува да ја заврши војната во Украина, обидувајќи се да организира средба меѓу Путин и украинскиот претседател Володимир Зеленски.
Путин ѝ се заблагодари на Турција за нејзината поддршка за време на разговорите меѓу Русија и Украина во Истанбул, се вели во соопштението на Кремљ.
Преговарачки тимови на Украина и Русија три пати седнаа на маса во Истанбул од мај годинава, но без никакви резултати освен неколку размени на затвореници.
Ова беа првите директни разговори меѓу завојуваните страни од 2022 година, што значи дека Турција би можела да се разгледа и за понатамошни средби. Путин, исто така, разговараше по телефон со саудискиот престолонаследник Мохамед бин Салман во вторникот. Русија, САД и Украина, исто така, ја користеа Саудиска Арабија како точка за средба во последните месеци.
Мицкоски: Рудникот Казандол нема да се отвори
Рудникот Казандол нема да се отвори. Ова денеска го изјави премиерот Христијан Мицкоски, откако вчера вицепремиерот Александар Николовски соопшти дека македонските институции во арбитражна постапка го добиле случајот каде државата беше тужена од неколку инвеститори.
Арбитражен спор пред меѓународна институција во кој некоја компанија бара наплата на шетата од странска држава е пракса кога правилата на игра или договорите се нарушени.
Случајот „Казандол“ стигна до меѓународна арбитража откако поранешниот премиер Зоран Заев на 27 март 2018 година ја потпиша одлуката за едностран раскин на договорот, велејќи дека концесионерот не ги исполнил обврските.
„Ова е втора арбитража која што оваа влада ја добива и очекуваме барем уште две во периодот кој што следи“, изјави Мицкоски одговарајќи на новинарско прашање при посетата на Кочани.
Инвеститорите бараа да им се исплати отштета од 115 милиони евра.
Според Мицкоски, треба да се истражи како минатите арбитражни постапки се губеле и се одлевале огромни суми од државниот буџет, а сега истите тие се добиваат.
„Симптоматично е како во минатото се губеа сите арбитражи како по правило, а сега ги добиваме. Во случајов станува збор за арбитража која вредеше околу 115 милиони евра. Толку беше тужбеното барање на спротивната страна која што беше побарување од тужениот, тоа беше Македонија. Причина за оваа арбитража беше раскинатата концесија за формирање на рудникот Казандол“, изјави Мицкоски.
Концесионер на „Казандол“ беше англиско-украинскиот конзорциум „Сардич МЦ“.
Владината портпаролка, Марија Митева, информираше дека покрај арбитражниот спор со дел од инвеститорите од рудникот „Казандол“ во Валандово, добиени се и постапките „Саса“ со вредност од 445 милиони и „Гама“ против Македонија од над пет милиони евра.
Покрај осумте наследени арбитражни постапки, од кои три се инвестициски, а пет трговски спорови, Митева посочи дека Владата наследила и најава за опомена на тужби за најмалку уште четири, а вкупната потенцијална штета изнесувала 865 милиони евра.
„Овој податок говори за неодговорниот однос на претходната влада, која со своите постапки ги доведе во ризик буџетот на државата и меѓународниот углед“, рече таа.
Израел со зелено светло за 3.400 домови, Палестинците предупредуваат на „затвори“
Израел во среда одобри голем проект за населување Западен Брег, за кој меѓународната заедница предупреди дека ја загрозува одржливоста на идната палестинска држава.
Израел долго време имаше амбиции да гради на околу 12 километри квадратни познати како Е1 што се наоѓаат веднаш источно од Ерусалим, но планот беше во застој со години поради меѓународното противење.
Минатата недела, крајно десничарската министерка за финансии на Израел, Безалел Смотрих, ги поддржа плановите за изградба на околу 3.400 домови за еврејска населба во ултра-чувствителната парцела што се наоѓа помеѓу Ерусалим и израелската населба Маале Адумим.
Главниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, предупреди дека изградбата на израелски домови таму ќе „стави крај на“ надежите за решение на две држави за израелско-палестинскиот конфликт.
„Со задоволство објавувам дека пред кратко време, цивилната администрација го одобри планирањето за изградба на населбата Е1“, изјави градоначалникот на Маале Адумим, Гај Јифрах, во среда.
Сите израелски населби на Западниот Брег, окупирани од 1967 година, се сметаат за нелегални според меѓународното право, без оглед на тоа дали имаат израелска дозвола за градење.
Палестинските власти го критикуваа одобрувањето на Израел за проект за населување на окупираниот Западен Брег, велејќи дека тоа ги поткопува шансите за решение со две држави.
„Одобрувањето на проектот во областа позната како Е1 „фрагментира... географско и демографско единство, зацврстувајќи ја поделбата на окупираниот Западен Брег на изолирани области и кантони кои се одвоени едни од други, претворајќи ги во нешто слично на вистински затвори“, се вели во соопштението на Министерството за надворешни работи на Палестинската самоуправа.
Израелската невладина организација „Мир сега“, која ја следи активноста на населбите на Западниот Брег, минатата недела изјави дека инфраструктурните работи во Е1 би можеле да започнат во рок од неколку месеци, а изградбата на станови во рок од околу една година. Со исклучок на Источен Ерусалим, Западниот Брег е дом на околу три милиони Палестинци, како и околу 500.000 израелски доселеници.
Воен дрон се урна во поле со пченка во Полска
Воен дрон се урна во поле со пченка и експлодираше во источна Полска денеска, што доведе до истраги за сопственоста на беспилотното летало. Дронот падна во поле во кое се наоѓа на околу 100 километри југоисточно од Варшава.
Јавниот обвинител кој се занимава со случајот, на прес конференција изјави дека дронот е воено беспилотно летало „оштетено од експлозивите“. Полскиот министер за одбрана Владислав Марцин Косињак-Камиш првично изјави дека дронот не бил наменет за воена употреба, додека обинителските истражители на прес конференција јавно ја исклучија можноста дека станува збор за цивилен дрон што го користат криумчари.
Местото на ударот е на 120 километри од границата на Полска со Украина и 100 километри од границата со Белорусија. Прозорците беа скршени во неколку блиски куќи, но никој не беше повреден, јавуваат полските медиуми.
Полициските службеници повикани од жителите пронајдоа изгорени пластични и метални остатоци на местото на експлозијата.
Косињак-Камиш изјави дека полицијата и војската моментално го обезбедуваат и пребаруваат целото подрачје, користејќи хеликоптери и извидувачки дронови.
Во ноември 2022 година, ракета го погоди селото Пжеводов во источна Полска, при што загинаа двајца мажи. Се верува дека инцидентот е предизвикан од залутан украински противвоздушен проектил.
За една година минималната синдикална кошничка порасна за четири илјади денари
За нови 179 денари е порасната вредноста на минималната синдикална кошничка за месец август во споредба со минатиот месец, покажува анализата на Сојузот на синдикатите на Македонија,(ССМ). Според нивните пресметки овој месец на граѓаните им се потребни најмалку 65.507 денари за да го преживеат овој месец. Дополнително ако во пресметката се стават и трошоците за изнајмување на стан или пак исплата на станбен кредит вкупните трошоци за август достигнуваат и до 80 882 денари.
Во споредба со периодот пред укинување на активните владини мерки, кошницата е зголемена за 2.816,00 денари или 4,49 отсто, соопштуваат од Сојузот на синдикатите на Македонија.
Лани во август минималната синдикална потрошувачка кошничка изнесувала 61 199 денари, што значи дека за една година бележи пораст од 4 308 денари.
Најголем пораст во кошничката ССМ забележува во категоријата за храна и пијалоци која изнесува повеќе од една третина од вкупната сума, 24 илјади денари, што е за речиси 400 денари повеќе од јули годинава. Во однос на претходниот период, по укинувањето на мерките, оваа категорија бележи раст од 2.584,00 денари, односно 12,09 отсто.
Од другите категории, како што посочуваат од ССМ, трошоците за облека и обувки се намалени за 114,00 денари, за лична хигиена има намалување од 74,00 денари и за транспортот се намалена за 16,00 денари.
Претходно, премиерот Христијан Мицкоски изјави дека интензивно се работи со професори и со министерот за економија и труд, Бесар Дурмиши за преземање мерки за намалување на цените на производите, како и на предлог за нови анализи за потрошувачката кошничка. Мицкоски тогаш изјави дека очекува на Економско-социјалниот совет (ЕСС) ќе се разговара и на темата за потрошувачката кошничка.
Одобрено обвинение како продолжение на истрагата за „Адитив“
Кривичниот суд го одобри обвинителниот акт против Б.Н. во предметот „Адитив“, отфрлајќи ги приговорите на одбраната. Истовремено, поднесен е обвинителен предлог против уште три лица за кривично дело „оддавање службена тајна“, а се разгледува и можноста за спојување на обвиненијата.
„Ја информираме јавноста дека Советот за оцена на обвинителен акт со КОК ООА 47/25 против Б.Н. за кривичните дела од чл. 394, чл. 275-в и чл. 273 од КЗ поднесен како продолжение на истрагата во предметот познат како „Адитив“, донесе решение со кое приговорите на обвинетиот поднесени преку неговите бранители се одбиваат, а обвинителниот акт се одобрува во целост“, стои во соопштението од Кривичен.
Оттаму дополнуваат дека заедно со конкретниот обвинителен акт, до судот од страна на ОЈО ГОКК бил поднесен и обвинителен предлог против Б.П.М., Т.Д. и М.С. за кривичното дело од чл. 360 од КЗ – Оддавање службена тајна, кој предлог не подлежи на оцена.
Дополнително, поднесено е и барање за спојување на обвиненијата со предметот „Адитив“, за кое, како што соопштуваат од Кривичен, ќе се одлучува во наредниот период.
Предметот „Адитив“ е поврзан со злоупотреби во државната компанија ЕСМ и фиктивни тендери вредни милиони евра.
Истрагата опфаќа над 30 лица, меѓу кои и поранешни директори и функционери, а обвиненијата вклучуваат злосторничко здружување, злоупотреба на службена положба, перење пари и оддавање службена тајна.
Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција поднесе обвинителен предлог и против, сега веќе поранешната, претседателка на Државната комисија за спречување на корупцијата (ДКСК), Татјана Димитровска, која се сомничи дека во периодот од мај до декември 2024 година, на неповикано лице обвинето во предметот „Адитив“ му сторила достапни податоци кои се сметаат за службена тајна.
Воедно, на Димитровска ѝ се става на товар и дека незаконски го добила сертификатот за класифицирани информации. Димитровска поднесе оставка на 25 јули, а на 29 јули македонското Собрание ја констатираше.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете