Вести
Уапсен таткото на Макса Амини на годишнината од нејзината смрт
Иранските власти го уапсија таткото на 22-годишна жена чија смрт во затвор пред точно една година предизвика драматични антирежимски протести кои продолжија и покрај бруталната репресија.
Амјад Амини, таткото на починатата Макса Амини, бил приведен на 16 септември пред неговата куќа и одведен на распит во Министерството за разузнавачки служби во неговиот роден град Сагез, дознава Радио Фарда на РСЕ.
Му било кажано дека тој и неговото семејство денеска не смеат да ја напуштат нивната куќа, која беше опкружена од безбедносните сили кои ја блокираа улицата за да спречат јавноста да реагира.
Се чини дека безбедноста е засилена во многу градови низ Иран на првата годишнина од смртта на Макса Амини, по една минатата ноќ на протести насекаде на кои се осудуваше врховниот лидер и се бараат права за жените.
Области на главниот град Техеран и големите градови како Машхад на североисток и Шираз на југ беа преплавени од демонстранти кои извикуваа слогани како „Смрт за диктаторот!“ и "Жена, живот, слобода!"
Смртта на Макса Амини поттикна илјадници Иранци да излезат на улиците низ земјата за да бараат повеќе слободи и права за жените. Масовните немири, кои продолжуваат, претставуваат најголема закана за исламската влада од револуцијата во 1979 година.
Иранска група за човекови права со седиште во Норвешка соопшти дека во немирите загинале најмалку 587 луѓе, меѓу кои и десетици деца.
Полицијата и безбедносните сили организираа демонстрација на сила во последниве недели и го предупредија семејството на Макса Амини и другите да избегнуваат одбележување на годишнината или ризикуваат сериозни последици.
Сепак, доцна на 15 септември имаше протест во најмалку десетина населби на главниот град и во најмалку 12 други градови.
Веб-страницата за човекови права „Хенгав“ објави дека вооружените трупи на Исламската револуционерна гарда (ИРГЦ) биле стационирани околу домот на семејството на Макса Амини во нејзиниот северозападен роден град Сагез, каде што била погребана. Цитираше информиран извор кој вели дека присуството на безбедносните сили вклучувало моторизирани сили на ИРГЦ и голем број војници.
Семејството на Макса Амини, наводно, објавило текст во кој најавува „традиционална и религиозна церемонија“ на нејзиниот гроб, но биле упатени закани и притисок да ја откажат .
види ги сите денешни вести
Европската комисија ѝ даде зелено светло на Бугарија да го усвои еврото од 1 јануари
Европската комисија ѝ даде зелено светло на Бугарија да се приклучи на регионот на единствената валута на еврозоната од 1 јануари 2026 година, што е втор голем чекор на земјата за само една година на нејзиниот пат кон целосна интеграција во Европската унија.
Комисијата, која се состана на 4 јуни за да ја пренесе својата одлука за ова прашање, рече дека Бугарија ги исполнува четирите номинални критериуми за конвергенција што се користат за да се оцени дали една земја е подготвена за усвојување на еврото.
„Еврото е опиплив симбол на европската сила и единство“, рече претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен.
Европската централна банка (ЕЦБ), исто така, треба да го објави своето мислење на 4 јуни, а бугарските власти рекоа дека очекуваат позитивна оценка и од ЕЦБ.
Советот на ЕУ ќе ги донесе конечните одлуки за усвојување на еврото за Бугарија, врз основа на својата одлука на мислењата на ЕК и ЕЦБ, како и од разговорите со Еврогрупата и Европскиот совет.
Иако усвојувањето на еврото беше услов за пристапување во Европската унија, законодавните неуспеси, вклучително и реформите за борба против перењето пари, загриженоста за инфлацијата и политичкиот метеж со седумте избори во последните четири години - го отежнаа патот на земјата.
Одлуката за усвојување е втор голем чекор на Бугарија за само една година на нејзиниот пат кон целосна интеграција во Европската унија.
Во јануари, Софија стана полноправна членка на Шенгенскиот договор -- а границите на Бугарија со соседните Грција и Романија сега се целосно отворени.
Хамнеи: Иран нема да попушти под притисокот на САД околу збогатувањето на ураниум
Врховниот лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи, го отфрли американскиот предлог за нуклеарната програма на Иран, кој бара откажување од збогатување на ураниум, велејќи дека тоа е клучен дел од нуклеарната програма на земјата.
Иран го разгледува американскиот предлог изготвен од претставникот на Белата куќа за Блискиот Исток, Стив Виткоф, но Хамнеи, кој го има последниот збор за сите државни прашања, рече дека Иран го смета тоа за спротивно на националните интереси.
„Еден клучен аспект на националната независност е принципот дека „Можеме сами да го направиме тоа““, изјави Хамнеи на собирот во Техеран на 4 јуни по повод 36-годишнината од смртта на Рухолах Хомеини, основачот на Исламската република.
„Американскиот план е 100 проценти спротивен на тој принцип“, додаде тој.
Иран и Соединетите Држави одржаа пет рунди разговори со посредство на Оман за ограничување на брзорастечката нуклеарна програма на Техеран во замена за олеснување на санкциите.
Во објава на Truth Social на 3 јуни, американскиот претседател Доналд Трамп напиша дека според потенцијалниот договор со Иран, „нема да дозволиме никакво збогатување на ураниум“.
Иранските власти категорично го отфрлија тоа барање, а Хамнеи го повтори тој став.
„Збогатувањето на ураниумот е клучно за нуклеарното прашање, затоа нашите непријатели се фокусираа на тоа“, рече врховниот лидер, кој го има последниот збор за сите државни прашања.
Трамп минатиот месец посочи дека можеби е отворен да му дозволи на Иран да одржува нуклеарна програма за производство на енергија, но Хамнеи рече дека таа нуди повеќе од чиста енергија.
Тој ја опиша нуклеарната програма на Иран како „клучна индустрија“ што придонесува за други сектори, вклучително и медицината.
„Американците сакаат да се потпирате на нив за радиофармацевтски производи, енергија, опрема за десалинизација и во десетици други критични сектори“, рече Хамнеи.
Во својот последен квартален извештај објавен минатата недела, Меѓународната агенција за атомска енергија соопшти дека Иран дополнително го зголемил производството на високо збогатен ураниум.
Во извештајот се вели дека Иран собрал 408,6 килограми ураниум збогатен до 60 проценти од 17 мај, што е зголемување од нешто помалку од 275 килограми во најновиот извештај на МААЕ, во февруари.
Во посебен документ, агенцијата, исто така, ја критикуваше „незадоволителната“ соработка на Техеран, особено неговиот неуспех да ги објасни трагите од нуклеарен материјал откриени на непријавени локации.
Извештаите доаѓаат пред закажаниот состанок на Одборот на гувернери на МААЕ во Виена подоцна овој месец, каде што ќе бидат разгледани нуклеарните активности на Иран.
Техеран ги обвини западните земји за политизирање на нуклеарното надзорно тело на ОН за да изврши притисок врз Исламската република.
Збогатувањето на ураниум до чистота од 60 проценти во Иран е далеку над ограничувањето од 3,67 проценти утврдено со нуклеарниот договор од 2015 година, иако сè уште е под нивото од 90 проценти потребно за производство на нуклеарно оружје.
Орбан: Членството на Украина во ЕУ ќе и наштети на Унгарија и ќе има последици по Европа
Премиерот на Унгарија, Виктор Орбан повторно го критикуваше евентуалното членство на Украина во Европска Унија и најави дека „сè ќе направи“ за да го спречи тоа.
Според него членството на Украина во ЕУ би наштетило на унгарските интереси и би имало последици за Европа.
„Украина би го проголтала секое евро, форинта и злота што досега ги потрошивме за зајакнување на европските семејства, европските земјоделци и европската индустрија … За 10 години, не би бил мирен пред себе, пред своите деца и земјата ако не направам сè за да ги заштитам Унгарија и ЕУ од сонот на Брисел за пристапување на Украина“, посочи Орбан.
Украина официјално аплицираше за членство во 2022 година, а пристапните преговори ги почна преговорите во јуни 2024 година. Лидерите на ЕУ ја одредија 2030 година како прелиминарен датум за потенцијалниот влез на Украина.
Унгарија како земја-членка на ЕУ има право на вето во секоја фаза од процесот.
Односите помеѓу Будимпешта и Киев се влошија минатиот месец кога Украинската безбедносна служба (СБУ) соопшти дека открила унгарска шпионска мрежа во западниот дел на Украина. Потоа Будимпешта објави дека ги прекинува разговорите со Украина за правата на националните малцинства, што Унгарија долго време го претставуваше како главна пречка во преговорите за пристапување.
Агенцијата за атомска енергија предупредува на ризици за нуклеарната безбедност во Украина
Директорот на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) на ОН, Рафаел Гроси предупреди на континуираниот ризик од нуклеарна несреќа во Украина, велејќи дека „заканите за нуклеарната безбедност остануваат многу реални и секогаш присутни“.
„Присуството на претставници на МААЕ во нуклеарните постројки на Украина останува клучно за спречување на нуклеарен инцидент“, изјави Рафаел Гроси на 3 јуни, по неговата дванаесетта посета на Киев од почетокот на целосната руска инвазија во февруари 2022 година.
Оттогаш, МААЕ игра важна улога во заштитата на состојбата на нуклеарните централи во Украина.
Агенцијата редовно испраќа експертски екипи во реакторските објекти во Ривно и Хмелницки и има постојана мисија во нуклеарната централа Запорожја, која моментално е затворена од безбедносни причини.
Експертите на МААЕ во Ривно и Хмелницки мораа да се засолнат во засолништа дури три пати за време на посетата на Гроси поради невообичаено големиот број воздушни напади.
„Моите тимови известија дека тоа бил најинтензивниот ден во однос на бројот на воздушни напади што ги доживеале од крајот на минатата година“, рече Гроси.
Тој додаде дека морал да се сретне со министерот за енергетика Херман Халушченко и други високи функционери во подрумот на Министерството за енергетика поради активната воздушна закана во Киев.
За време на посетата на Украина, Гроси се сретна и со претседателот Володимир Зеленски и министерот за надворешни работи Андрије Сибиха, а тие разговараа за плановите на МААЕ за поддршка на земјата во реконструкцијата и проширувањето на нејзината нуклеарна енергетска инфраструктура.
Тој, исто така, коментираше дека Русија презема чекори за поврзување на централата со својата електрична мрежа.
Во интервју за Ројтерс, Гроси рече дека Русите никогаш не ја криеле својата намера да ја рестартираат фабриката, но додаде дека тоа нема да биде можно во скоро време.
Според него, електраната во моментов не може да се рестартира поради недостиг на вода за ладење и нестабилно снабдување со електрична енергија. За рестартирање, водата ќе треба да се пумпа од реката Днепар, објасни Гроси.
„Гринпис“ минатата недела објави извештај во кој се вели дека Русија гради 90-километарски високонапонски далновод за да ја поврзе централата со својата електрична мрежа.
Гроси рече дека МААЕ не се согласува со заклучоците од извештајот.
„Постојат некои области каде што е забележана работа, но немаме конкретни докази дека тоа е дел од координиран, организиран план за поврзување на електраната на кој било начин. Не сме во ситуација наскоро да ја рестартираме електраната. Далеку од тоа - сè уште е потребно многу време за тоа да се случи“, истакна тој.
Претседателот Зеленски изјави дека секој обид на Русија да ја рестартира нуклеарната централа Запорожје без учество на Украина би бил „апсурден и опасен“, додавајќи дека токму затоа е важно персоналот на МААЕ да биде присутен во централата „без вештачки пречки за нивната работа или замена на персоналот“.
Експертите во областа, како што рече тој, „му ја покажуваат на светот вистинската состојба“.
Запорожје е најголемата нуклеарна централа во Европа. Пред војната, произведуваше една петтина од вкупната електрична енергија во Украина. Последниот од неговите шест реактори престана со работа во септември 2022 година.
Електраната е под руска окупација од почетокот на инвазијата во февруари 2022 година.
Областа околу електраната редовно е изложена на артилериски напади и напади со беспилотни летала, при што се оштетени двата преостанати далноводи што ја снабдуваат електраната со електрична енергија потребна за ладење.
Двете страни се обвинуваат меѓусебно за овие напади.
Трамп ги удвои царините за железо и челик
Американските царини за поголемиот дел од увозното железо и алуминиум денеска ќе се удвојат, на денот кога претседателот Доналд Трамп очекува од трговските партнери да ги дадат своите „најдобри понуди“ за да избегнат воведување царини за останатата стока на почетокот на јули.
Трамп доцна синоќа потпиша уредба со која денеска стапува во сила ненадејната најава од минатата недела дека царините за железо и алуминиум, воведени во март, ќе се зголемат од 25 на 50 проценти.
„Почнавме со 25, а кога подобро ги проучивме податоците, сфативме дека тоа многу помогна, но треба да се направи повеќе. И затоа почнува 50 проценти“, изјави советникот за економија на Белата куќа, Кевин Хасет.
Зголемувањето се применува за сите трговски партнери освен Велика Британија, единствената држава која досега склучила привремен трговски договор со САД.
Царинската стапка за увоз на железо и алуминиум од Британија, која не е голем извозник на метали во САД, ќе остане 25 проценти најмалку до 9 јули.
Околу една четвртина од железото што се користи во САД е увезено, а податоците од заводот за статистика покажуваат дека повисоките царини особено ќе ги погодат најблиските американски трговски партнери – Канада и Мексико. Канада е прв, а Мексико трет извозник на железо во САД.
Канада е уште повеќе изложена на царини за алуминиум, бидејќи е убедливо најголем извозник на тој метал во САД – двојно повеќе од другите десет водечки извозници заедно. Речиси половина од алуминиумот во САД доаѓа од странски извори.
Кабинетот на канадскиот премиер Марк Карни соопшти дека се „вклучени во интензивни преговори за да се отстранат тие и други царини“.
Ли Џе-Мјунг: Прва цел е да се осигураме дека никогаш повеќе нема да се случи воен удар
Новиот претседател на Јужна Кореја Ли Џе-Мјунг изјави дека изборитете беа „судниот ден“ за воведувањето на воена состојба од страна на поранешниот претседател Јун Сук-Јеол и неговата Партија на народната моќ, која не го спречи во тоа.
Победата на вчерашните вонредни избори на Ли, кој вети дека ќе ја изведе земјата од политичката криза и ќе ја оживее ослабената економија, е најава за промени во четвртата по големина азиска економија по шестмесечните превирања предизвикани од воената состојба која накратко ја воведе Јун Сук-Јеол.
Откако беа пребројани сите гласачки ливчиња, Ли победи со 49,42 отсто од гласовите, додека неговиот конзервативен противкандидат Ким Мун-сун освои 41,15 отсто, соопшти изборната комисија.
„Прва цел е одлучно да се надмине бунтот и да се осигури дека никогаш повеќе нема да се случи воен удар со пушки и мечеви вперени кон народот“, рече Ли во говорот пред парламентот.
Ли беше прогласен за претседател утрово (4 јуни) од претседателот на изборната комисија, а тој веднаш ја презеде должноста претседател и врховен командант на армијата.
Инаугурацијата во парламентот се одржа неколку часа по официјалната потврда.
Ли вети дека ќе ги зголеми инвестициите во иновации и технологија, истовремено зголемувајќи ја поддршката за семејствата со средни и ниски примања.
Се очекува да биде помирољубив кон Кина и Северна Кореја од неговиот претходник и вети дека ќе ги продолжи блиските односи со Јапонија.
Бугарската опозиција подготвува гласање недоверба на Владата по објавувањето датум за прием во еврозоната
Николај Денков, поранешен премиер и копретседавач на парламентарната група „Продолжуваме со промените – Демократска Бугарија“, изјави дека опозицијата ќе поднесе предлог за изгласување недоверба на владата откако ќе биде утврден датумот за прием на Бугарија во еврозоната.
Според него, овој датум се очекува да биде објавен кон крајот на јуни или почетокот на јули 2025 година, при што тој се надева дека Бугарија ќе стане дел од еврозоната од 1 јануари 2026 година. Денков нагласи дека целта е да не се попречи процесот на влез во еврозоната.
Тој оцени дека Владата не се справува со неколку клучни проблеми, вклучително недостигот од медицински работници и сериозни прашања во Министерството за внатрешни работи, како прикривање на криминал и корупција, пренесува БТА.
Опозицијата планира да бара поддршка од сите политички сили кои се против корупцијата за поднесување на гласањето недоверба. Денков додаде дека дискусиите со коалициските партнери од „Демократска Бугарија“ продолжуваат, иако постојат одредени разлики во ставовите.
Во врска со протестот планиран за утре пред бугарскиот парламент, во денот на објавувањето на извештајот за напредокот на Бугарија кон еврозоната, Денков рече дека секој има право на мирен протест, но не очекува тој да влијае на објективната оценка за исполнувањето на критериумите за членство во еврозоната, утврдени со договорите со ЕУ од 2007 година.
Тој е убеден дека Бугарија ги исполнува сите критериуми и дека по извештајот следуваат политички одлуки до почетокот на јули.
Денков потсети дека 171 пратеник, односно повеќе од две третини од парламентот, го поддржале владиното решение за влез во еврозоната.
На прашањето за можен кандидат за претседател на Бугарија, Денков одговори дека засега не се разговара за конкретни имиња, туку за процес кој ќе обезбеди избор на најдобар кандидат за победа на изборите.
Зеленски ја обвинува Русија за намерно гаѓање цивили во воздушните напади во Суми
Украинскиот претседател Володимир Зеленски повторно ја обвини Русија за „намерно“ таргетирање на цивилната инфраструктура откако во бран воздушни напади рано утрото на 3 јуни загинале три лица, а најмалку 20 биле повредени во регионот Суми, кој се наоѓа веднаш до руската граница.
„Русите започнаа дивјачки напад врз Суми - директно таргетирајќи го градот и неговите обични улици со ракетна артилерија. Тоа беше целосно намерен напад врз цивили“, рече Зеленски во објава на социјалните медиуми.
Кремљ не реагираше веднаш на обвинувањето на Зеленски, но постојано негираше дека руските трупи намерно таргетирале украински цивилни објекти.
Руските трупи водеа интензивна кампања во регионот Суми во последните недели откако претседателот Владимир Путин нареди создавање „тампон зона“ на украинска територија за да ги заштити руските гранични региони од напад.
Русија вели дека зазела неколку села во регионот, а на 3 јуни соопшти дека сега ја контролира Андријевка. Украинските власти, кои рекоа дека очекуваат Русија да се подготвува за летна офанзива, не го потврдија падот на Андријевка.
Локалните власти во Суми соопштија дека нападите погодиле станбена зграда, три приватни куќи, магацин, гаража и болница.
„Меѓу повредените има 17-годишно дете. Има и луѓе во сериозна состојба“, изјави Олех Грихоров, регионалниот гувернер.
Експлозии се слушнале и во пристанишниот град Одеса, објавија локалните медиуми, иако деталите не беа веднаш достапни.
Нападите од 3 јуни доаѓаат еден ден откако Украина и Русија се согласија за уште една размена на затвореници од големи размери, за време на втората рунда директни мировни преговори во Истанбул, која траеше нешто повеќе од еден час.
Очекувањата, ниски на почетокот, беа дополнително ублажени откако Украина еден ден претходно соопшти дека погодила десетици руски бомбардери со долг дострел со бран беспилотни летала лансирани од далечина откако биле шверцувани во Русија.
Двете делегации ги презентираа своите нацрти на таканаречените меморандуми - документи за принципите на мировните преговори и можните услови за прекин на огнот за да се запре најголемиот и најсмртоносен конфликт во Европа од Втората светска војна.
Водачот на украинската делегација, министерот за одбрана Рустем Умеров, изјави дека страните се согласиле да „разменуваат сите за сите сериозно ранети и сериозно болни воени заробеници. Втората категорија се млади војници на возраст од 18 до 25 години - се за се“.
Рускиот колега на Умеров, Владимир Медински, изјави дека размената ќе вклучува „најмалку 1000“ од секоја страна, бројка што ја надминува размената од 1000 за 1000 воени заробеници спроведена по првата рунда разговори минатиот месец.
Но, за прекин на огнот, ниту една страна не објави никаков напредок.
Руските медиуми го објавија текстот на меморандумот на Москва, кој вклучуваше остри барања како што се откажување од територија, запирање на воената мобилизација и распоред за одржување избори, што и Киев и Западот веќе ги отфрлија.
Андриј Јермак, началник на кабинетот на Зеленски, изјави дека пристигнал во Вашингтон заедно со првиот заменик-премиер и други владини претставници на 3 јуни, за „активно да промовира прашања што се важни за Украина“.
„Планираме да разговараме за поддршката на одбраната и ситуацијата на бојното поле, зајакнување на санкциите против Русија“, рече Јермак, додавајќи дека ќе се одржат дискусии за билатералниот договор за минерали што им дава на Соединетите Држави преференцијален пристап до нови украински проекти за минерали.
Тошковски за патната исправа на Јахоски: МВР постапува согласно судска одлука
Министерот за внатрешни работи Панче Тошковски одговарајќи на новинарски прашања во врска со осомничениот во истрагата за набавка на мазут за ТЕЦ Неготино, Асмир Јахоски и како му е издаден пасош за еден ден, рече дека прашањето е како е донесена одлука од Судот да се врати предметната патна исправа на осомниченото лице, а не зошто МВР постапило согласно одлуката на Судот.
„МВР постапува согласно одлука донесена од страна на Судот. Како и за други личности кои беа исто така од интерес за јавноста во минатото кога постапивме согласно законски надлежности и во рамки на итна постапка сме издвале документи за еден ден, така и во овој случај постапуваме и издаваме по одлука на судот документација соодветна во рамки на надлежност на Министерството, најдбрзо што може кога е по итна постапка“, истакна Тошковски.
Тој истакна дека МВР не може да постапи поинаку.
„Ниту сега, ниту претходно, ниту па во иднина нема да постапиме спротивно на наредба дадена од страна на обвинител и на одлука донесена од страна на надлежниот суд“, нагласи министерот за внатрешни работи.
Инаку Асмир Јахоски, сопственикот на компанијата „Пуцко петрол“, за кого Судот има определено мерки за претпазливост во рамки на истрагата за злоупотреби со мазутот за ТЕЦ Неготино, надвор од државата патувал со исправа со ограничен рок на важење.
Излез од држвата Јахоски остварил на Граничниот премин Богородица во петокот на 30 мај и се вратил во државата преку истиот граничен премин денеска на 2 јуни.
„Лицето за кое прашувате остварило излез од Република Северна Македонија на Граничен премин Богородица на 30.05.2025, а се вратило во државата на 02.06.2025 преку Граничен премин Богородица. Имено лицето извршило излез од државата со патна исправа со ограничен рок на важење издадена од МВР по претходно донесено Решение КСЖ бр. 540/25 од 29.05.2025 на Апелационен суд со кое се дава согласност на лицето А.Ј. да му се издаде патна исправа со ограничен рок на важење“, велат од МВР за МИА.
Јахоски, вчера претпладне се пријавил во Кривичниот суд Скопје, со што ја исполнил обврската за редовно пријавување во Судот.
Јахоски, како што соопшти денеска владејачката ВМРО-ДПМНЕ, бил на патување надвор од државата. Во соопштението се наведува дека Јахоски, кој го оштети Буџетот на државата за 167 милиони евра и за кого се води постапка, во моментов ужива на Босфор, откако добил домашен притвор за кривично дело перење пари и други приноси за набавката на мазут со сомнителен квалитет и потекло.
Како што појаснија од скопскиот Кривичен суд, во текот на месец мај, од страна на одбраната на осомничениот, било доставено барање за враќање на патната исправа, односно издавање нова, кое барање било одбиено од Кривичниот суд, по што по добиена жалба, предметот бил доставен на надлежно постапување во Апелациониот суд Скопје.
Од скопска Апелација информираа дека одлуките во случајот се донесени во рамки на постапка по жалба на осомничениот.
На 6 мај годинава Апелациониот суд Скопје ја уважи жалбата на Асмир Јахоски, осомничен во врска со истрагата за набавка на мазут за ТЕЦ Неготино, и ја преиначи одлуката на Кривичниот суд така што мерката „притвор“ се укинува со прифаќање на гаранција со ставање хипотека на имот. Истовремено, на Јахоски му се определуваат мерки на претпазливост, односно обврска на осомничениот да се јавува повремено на определено службено лице во Основен кривичен суд Скопје, како и привремено одземање на постојната патна исправа и забрана за издавање на нова патна исправа.
Јахоски е осомничен во рамки на истрагата со која се опфатени и сопствениците на РКМ, Ратко Капушевски и Ерџан Сулкоски, како и избеганиот поранешен директор на ЕСМ Васко Ковачевски поради злоупотреби со набавките на мазут за ТЕЦ Неготино вредни над 160 милиони евра во време на енергетската криза.
Кос се понуди да посредува меѓу Северна Македонија и Бугарија за решавање на билатералното прашање
Наша политичка цел е да ги започнеме преговорите со Северна Македонија по Кластерот „Основни вредности“, штом ќе бидат усвоени потребните уставни измени, порача денеска (3 јуни) еврокомесарката за проширување Марта Кос во воведното обраќање на дебатата со членовите на Комитетот за надворешни работи на Европскиот парламент посветена на проширувањето на ЕУ, состојбите во Украина и соседската политика на блокот.
„Бугарија и Северна Македонија треба да почнат да разговараат интензивно и да најдат решение за ова билатерално прашање и јас стојам на располагање како олеснувач, ако е потребно“, рече Кос.
Таа, меѓу другото, рече и дека Европската комисија разгледува начини за поедноставување на процедурите за пристапување во Европската Унија, со цел да се избегне ризикот билатерални прашања да го забават процесот, особено во овој чувствителен геополитички контекст.
Како стојат другите земји кандидати, според Кос?
Еврокомесарката потсети дека со Албанија веќе се водат преговори по 24 поглавја, а на Србија ѝ било укажано дека мора да продолжи со реформите и да ја врати довербата на јавноста. Таа му порачала на српскиот претседател Александар Вучиќ дека неговата посета на Москва за прославите на 9 Мај ги усложнува напорите на ЕУ за напредок на Србија.
„Европскиот пат на Косово води преку нормализација на односите со Србија“, изјави Кос, повикувајќи на брзо формирање на нови институции по последните избори.
Во Босна и Херцеговина, според Кос, политичката блокада продолжува, но вратата за влез во ЕУ останува отворена.
Црна Гора брзо напредува во преговорите – шест поглавја се веќе затворени и се очекува преговорите да завршат до следната година.
Кос нагласи дека Турција останува стратешки партнер на ЕУ и оти е од заеднички интерес земјата да остане поврзана со европските вредности.
За Грузија пак, предупреди дека тамошните власти ја оддалечуваат земјата од ЕУ и создаваат ризици за темелите на демократијата.
„Мораме веднаш да ги направиме следните чекори со Украина и Молдавија – сè е подготвено и сега е на Советот на ЕУ да ги започне преговорите. Ако сакаме мир и стабилност во Европа, мора да бидеме независни и да го довршиме европското обединување – тоа е морална обврска“, рече Кос пред Комисијата за надворешни работи на Европскиот парламент.
Таа додаде дека денес живееме во време на длабока трансформација на меѓународниот поредок, и дека само за шест месеци од стартот на нејзиниот мандат глобалниот пејзаж се променил драматично, па затоа во интерес на безбедноста и иднината на континентот потребно е „да заврши обединувањето на Европа“.
„За мене проширувањето е многу повеќе од само проширување. Туку станува збор за обединување на Европа. Тоа не е само морална неопходност, туку јасен услов за посилна и побезбедна Европа. Проширувањето во овој контекст оди подалеку од традиционалниот поглед и станува средство за обединување на Европа околу заеднички вредности и принципи“, рече Кос.
Во тој контекст, според неа, ЕУ треба да биде подготвена да проектира стабилност и мир низ целиот континент и во европското стратешко соседство во Централна Азија и Медитеранот.
Еврокомесарката за проширување изрази надеж дека во следните четири години барем уште една земја ќе стане членка на Европската Унија.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете