Победникот на парламентарните избори во Косово на 9 февруари, Движењето Самоопределување, нема да може да формира влада без коалиција со други партии. Таа партија нема целосна поддршка од партиите што не се мнозинство, но дури и да ја имаше, таа не би била доволна за формирање на извршната власт.
Овој факт во вторник го призна заменик-лидерот на движењето „Самоопределување“, Глаук Коњуфца, кој рече дека формирањето на нова влада не може да се спроведе без вклучување на албанските партии во владејачката коалиција.
Според него, во моментов постојат две сценарија: гласање за нова влада до изборот на нов претседател во април 2026 година или гласање за долгорочна извршна власт.
И за двете сценарија се потребни 61 глас од пратениците.
Движењето за самоопределување на актуелниот премиер Албин Курти освои 48 места во Собранието, Демократската партија на Косово (ПДК) 24, Демократскиот сојуз на Косово (ЛДК) 20, а коалицијата Алијанса за иднината на Косово со Социјалдемократската иницијатива осум.
Курти ја покани ЛДК предводена од Лумир Абдиџику на разговори, но понудата беше одбиена. За време на кампањата, Курти не штедеше зборови за оваа партија и се чини дека ЛДК тоа не го заборавила. Исто така, Движењето Самоопределување изјави дека претпочита влада само со несрпски малцинства.
Дали Самоопределување доцни со консултациите?
Политикологот Дритеро Арифи оценува дека Движењето Самоопределување „го потрошило времето“, бидејќи веднаш по парламентарните избори требало да започне разговори со другите парламентарни партии за формирање нова влада.
„Од моја перспектива, преговорите со парламентарните партии требаше да започнат на 10 февруари, за да се види за кои точки се согласуваат од програмска перспектива. Но, движењето Самоопределување го направи спротивното“, вели Арифи.
Тој верува дека „е потребна поголема албанска коалиција“ за да се создаде „добар моментум за справување и со големите геополитички промени што се случуваат и со реформите што се важни за благосостојбата на граѓаните“.
Емир Абраши од невладината организација „Демократија плус“ истакнува дека нова влада може да се формира со поддршка на несрпските малцински заедници само ако Социјалдемократската иницијатива на Фатмир Лимај стане дел од владејачката коалиција.
Соработката со албанските партии е „неопходна“
За разлика од другите албански партии кои беа во опозиција во претходниот состав, Лимај рече дека нема црвени линии за ниту една партија. ПДК, исто така, нема црвени линии, но изрази преференции за извршна власт без Движењето Самоопределување.
Сепак, Абраши нагласува дека таквата влада нема да биде стабилна и ќе се соочи со тешкотии при донесувањето закони во Собранието.
„Првото големо прашање со кое ќе се соочи би било изборот на претседател следната година“, вели тој, потсетувајќи дека за избор на претседател се потребни 80 гласови од пратениците во првите два круга, а потоа само 61.
„Поддршката од една од најголемите опозициски партии ќе биде неопходна, во спротивно ќе бидат распишани вонредни избори. Сепак, реториката на Курти во минатото остава малку простор за договор“, нагласува Абраши.
Немнозински заедници
Во Собранието на Косово, од 120 места, 20 се резервирани за немнозинските заедници: 10 за српската заедница и 10 за другите заедници.
Курти не е сигурен ниту за 10-те гласови на несрпските заедници, кои традиционално ја поддржуваат владејачката коалиција, иако повеќето рекоа дека би гласале за извршна власт предводена од него.
Деветте гласови што ги има Српската листа дури и не се земаат предвид. Од своето основање во 2013 година, таа партија е дел од секоја влада, секогаш освојувајќи ги сите места резервирани за Србите на изборите.
Овој пат постои законска основа Српската листа да биде исклучена од владата, бидејќи Српската партија за слобода, правда и опстанок на Ненад Рашиќ освои еден пратеник.
Абраши оценува дека Српска листа нема да игра значајна улога во формирањето на новата влада и како причина го наведува директното вклучување на нејзиниот поранешен потпретседател Милан Радоичиќ во вооружениот напад во Бањска.
Тој додава дека Српската листа не е сигурен партнер, бидејќи ги бојкотира косовските институции повеќе од две години.
„Императив е српската заедница да најде начин за поздрава застапеност во косовските институции, со цел да се избегне сценарио каде што која било голема политичка партија во Косово ќе смета дека никаква соработка со нејзините претставници не е можна“, нагласува тој.
Според Уставот на Косово, едно министерско место во Владата е резервирано за српската заедница, а другото за другите несрпски заедници. Доколку извршната власт има повеќе од 12 министерства, тогаш се назначува уште еден министер од редот на немнозинските заедници.
Изборот на овие министри се врши во консултација со парламентарните партии. Доколку некој е назначен надвор од парламентарните партии, тогаш е потребно одобрение од мнозинството пратеници од заедницата на која припаѓа министерот.
Доколку Движењето Самоопределување не успее да обезбеди 61 глас, тогаш претседателката Вјоса Османи треба да ѝ додели мандат на партијата што ќе ги обезбеди гласовите за формирање влада.
ПДК изјави дека е подготвена за таа одговорност, ако дојде нејзин ред. Но, дури и ако вториот кандидат не успее, граѓаните на Косово сепак ќе се свртат кон гласачките кутии.
Сепак, пред да се избере Владата, потребно е да се почека изборот на претседател и потпретседател на Собранието на Косово.
