Бугарските власти очекуваат оваа недела да добијат зелено светло од Европската комисија и Европската централна банка за воведување на еврото од 1 јануари 2026 година.
До ова доаѓа во услови на анти-евро протести на лути млади Бугари кои носеа национални и руски знамиња и се обидоа да ја запалат зградата на Европската комисија во Софија.
Иако усвојувањето на еврото беше услов за пристапување кон Европската Унија, законските неуспеси, вклучувајќи ги реформите за борба против перењето пари, загриженоста за инфлацијата и политичкиот застој (Бугарија имаше седум избори во последните четири години) го отежнаа патот.
Сепак, на 4 јуни, Бугарија очекува позитивна оценка од Европската комисија и Европската централна банка за тоа дали е подготвена да го воведе еврото почнувајќи од следната година.
Одлуката во корист на усвојувањето ќе биде вториот голем чекор на Бугарија за само една година на нејзиниот пат кон целосна интеграција во Европската Унија. Во јануари Софија стана полноправна членка на Шенгенскиот договор, а границите на Бугарија со соседните Грција и Романија сега се целосно отворени.
Како е можно усвојувањето на еврото?
Бугарија влезе во ЕУ во 2007 година и, со потпишувањето на договорот за пристапување, се обврза да го воведе еврото. Оваа цел е поддржана од сите влади во Софија оттогаш.
Финансиската криза во Грција во 2010 година ја одложи темата еднаш.
Потоа, голема бугарска банка банкротираше во 2014 година, а локалните институции сè уште не ги истражија целосно причините за тоа.
Дури во 2020 година Бугарија стана членка на Европскиот механизам за девизен курс, ERM II, или таканаречената чекална за еврото.
Додавајќи уште повеќе пречки на патот кон еврото, Бугарија беше заглавена во период на политички турбуленции, одржувајќи седум парламентарни избори од 2021 година, а потоа следеа голем број краткотрајни влади.
Сепак, ако имаше светла страна во нестабилноста, турбуленциите ги направија антикорупциските реформи дел од владината агенда со прозападно ориентирани политичари кои се сега во парламентот.
Па зошто не се сите среќни?
Поддршката за еврото опаѓа и сега повеќе Бугари се против неговото воведување отколку оние кои ја поддржуваат единствената европска валута.
Презирот кон еврото можеше да се види на улиците на Софија и другите градови во текот на викендот, при што илјадници протестираа против приклучувањето кон зоната на единствена валута, плашејќи се дека тоа ќе ѝ наштети на економијата и ќе ги зголеми потрошувачките цени.
Неодамнешната анкета на Евробарометар покажа дека 50 проценти од Бугарите се против усвојувањето на еврото, додека 43 проценти се за. Објаснувањето може да се најде во истата анкета - најголемиот проблем за Бугарите во последните години е зголемувањето на трошоците за живот.
Овие стравови се поттикнати уште повеќе од агресивната кампања на антиевропските и проруските партии кои многумина ги обвинуваат дека водат кампања за дезинформации за да ги исплашат обичните Бугари.
Предводник на кампањата е партијата Преродба, која неодамна потпиша договор за соработка со владејачката партија во Русија, Обединета Русија.
Тие велат дека заштедите на луѓето ќе бидат одземени ако не ги користат во одреден временски период. Или дека дигиталното евро ќе биде воведено за да можат властите да ги следат сите.
Ниту едното, ниту другото не е точно, но општиот недостиг на доверба во Бугарија - во политичарите, институциите и медиумите - помогна да се одржат тензиите и загриженоста на високо ниво.
Што ги чека Бугарите сега?
Воведувањето на еврото се чини неповратно.
Дури и изненадувачката акција на претседателот Румен Радев, кој побара референдум во последен момент за датумот на воведување на единствената валута, не успеа да го запре нејзиниот напредок.
Уставниот суд изјави дека е правно невозможно да се одржи такво гласање, додека 171 од 240 пратеници во парламентот ја поддржуваат владата да ги преземе последните чекори за воведување на еврото.
Како ќе функционира усвојувањето на еврото?
Ако сè оди по план, Бугарија ќе стане 21-ва земја во еврозоната од 1 јануари.
Сите цени и плати потоа ќе бидат деноминирани во евра.
Девизниот курс е одамна утврден - 1 евро ќе биде еднакво на 1,95583 лева. Вака е утврден од самиот почеток на еврото во 2002 година, бидејќи бугарскиот лев претходно беше врзан за германската марка.
Цените во некои супермаркети веќе се во обете валути.
Луѓето ќе имаат шест месеци да ги заменат своите заштеди во готово за евра без провизија. Етикетите на цените ќе останат во обете валути барем за тој период, ако не и подолго.
Експертите велат дека воведувањето на еврото ќе ја поттикне економијата на Бугарија.
За повеќето Бугари, промената нема да биде толку голема.
Цените на недвижностите долго време се кажуваат во евра. Некои услуги се пресметуваат и во евра. Заштедите на многу луѓе веќе се во евра.
