Двајца поранешни високи американски воени команданти велат дека воздушниот штит на Европа не е подготвен да одговори на размерите на заканата од Русија, додека шефот на оперативната група за воздушна и ракетна одбрана на американската морнарица за Радио Слободна Европа изјави дека пресретнувањето на оган „секогаш е брканица меѓу мачката и глушецот“.
Коментарите доаѓаат откако европските земји започнаа масовна програма за повторно вооружување, договорена минатиот месец, а противвоздушната одбрана е на врвот на листата за купување.
„Гледате што се случи во големите градови во Украина. Ова би се случило и во некои од големите градови во Европа. Ако седите таму и мислите дека сте под некој магичен меур како во телевизиските програми, тогаш не е добро место да бидете таму“, изјави за РСЕ Филип Бридлав, поранешен врховен командант на НАТО во Европа.
Секојдневното руско бомбардирање на Украина графички ја илустрираше важноста на воздушната одбрана.
Според анализата на Центарот за стратешки и меѓународни студии (ЦСИС) во Вашингтон во февруари, Русија лансирала во просек дневно по 24,3 проектили и беспилотни летала кон Украина од почетокот на нивната целосна инвазија во 2022 година. Ова е повеќе од 25 000 вкупно.
Резултатите беа исклучување на електричната енергија, уништена инфраструктура и масовни цивилни жртви. Русија користеше различни проектили, од беспилотни летала преку модифицирани бомби од советската ера па се до крстосувачки ракети. Исто така, постојат различни форми на одбрана.
Мајк Дван, командант на оперативната група 64 на американската морнарица, за Радио Слободна Европа изјави дека „преклопените огнени полиња“ на НАТО обезбедуваат целосен опсег на покривање.
Дван е сместен во Шестата флота во Неапол, Италија, но зборуваше од постројката за антибалистички ракети на САД во Реџиково, на полскиот брег на Балтикот. Неговата команда ја обединува оваа база, една слична на оваа во Девеселу, Романија и флотата американски разурнувачи кои дејствуваат надвор од Шпанија.
Тие користат систем наречен „Aegis“ за да гаѓаат балистички ракети.
„Тоа го правиме во горната атмосфера, над 100 километри. Сите тие пресретнувања се случуваат во вселената“, објаснува Дван.
Системот беше успешно користен двапати минатата година против ирански балистички ракети со среден дострел кои беа насочени кон Израел.
„Ние ги ставивме во употреба капацитетите на синџирот за убивање, што е во суштина многу слично на она што го имаме овде за заканата што доаѓа во НАТО“.
Системот се потпира на мрежа од сензори, но тоа, вели Бридлав, е и неговата слабост.
„Некое време имаше лажно чувство дека, во ред, го добивме Девеселу, ја добивме Полска, ги добивме овие два прекрасно обезбедени американски капацитети, но знаете, филмовите во кои ги гледате овие командни центри како истрелуваат куршуми – сето тоа е фикција“, рече тој.
Веројатност за убиство
Бридлав се осврна и на веројатноста за убиство. Ова ќе се движи од 95 проценти во области со висока густина на сензорот до само 30 проценти во други области. Европа, рече Бридлав, треба да ја „задебели мрежата“.
„Нациите апсолутно знаат каде сѐ. Ги донесовме во центрите за симулација на ракети и им покажавме како функционира ова“, вeли тој.
Во Реџиково има три фрлачи со по осум проектили. Дали неговиот капацитет може да биде преоптоварен?
„Може многу добро да биде преоптоварен“, посочува Дван.
„Овде, во Полска, ги имаме нашите однапред планирани одговори за приоритетно покривање, истото го прави и Романија и нашите системи за уништување на море... Секогаш има „бркање на мачка и глушец“ за тоа колкумина се отпуштени и колку можеме да собориме“.
Но, Дван ја истакна важноста на одвраќањето. Ако „Aegis“ не може да пресретне проектил, ќе треба да се справи со друг слој, како што е батеријата Патриот.
„Слоевити одбрани“ би значеле „секој потенцијален противник навистина да мора да размисли не само двапати, туку можеби три или четири пати“, пред да нападне, посочува Дван.
Закана од руски дрон
Бридлав истакнува дека друга клучна ранливост на НАТО е одбраната од беспилотни летала, каде Русија сега има повеќе искуство.
„Ја имаме оваа погубна количина на беспилотни летала кои ја напаѓаат Украина и противвоздушната одбрана на Америка, помалку на Европа која не е подготвена за ваков вид на војување, тоа се огромни бројки“, рече тој.
„Непријателот сега е на стероиди“, вели Бридлав.
Бен Хоџис, поранешен шеф на американската армија во Европа, имаше слична проценка кога зборуваше за РСЕ минатиот месец.
„Знаете, никогаш не сме имале доволно воздушна одбрана за да покриеме сè... Вие давате приоритет на она што мора да се заштити. Не постои такво нешто како тотален штит“, вели Хоџис.
Тој додава дека воените планери на НАТО ќе ги земат податоците од „типичните денови“ за руски напади во Украина, „и ќе ги применат против пристаништата Бремерхавен или Гдањск или Клаипеда во Литванија, на пример, и ќе сфатат дали имаме доволно воздушна и ракетна одбрана?
„Не сум сигурен дека имаме“, заклучува Хоџис.
Германија беше на чело на Европската иницијатива за небесен штит (ESSI) во 2022 година, по почетокот на целосната инвазија на Русија на Украина. Соединувајќи 24 европски земји, тој има за цел да овозможи заедничка набавка на системи за воздушна и ракетна одбрана и да ја поттикне интероперабилноста.
Но, некои земји, како што се Франција, Шпанија и Италија, не се приклучија во оваа иницијатива.
Воздушна моќност
Хоџис наведува дека борбените авиони на НАТО неутрализираат некои од слабостите на Европа.
„Нашите воздушни сили се суштински дел од ова. Мислам дека веројатно зголемената количина на воздухопловна моќ што ја имаме, особено со Финска и Шведска... ќе ни даде способност за Украинците во моментов да се спротивстават на руските воздушни и ракетни напади“.
Хоџис додаде дека воздушната моќ е исто така клучен придонес на САД во воздушната одбрана. Но, напорите на Европа да ја зајакнат својата одбрана доаѓаат во услови на неизвесност околу тековната посветеност на САД за нејзината безбедност. Па, како би се снашла Европа без улогата на САД?
„Најголемиот јаз би биле американските воздухопловни сили, рано предупредување, разузнавање, а потоа придонесот на САД во воздушната команда на НАТО во Рамштајн“.
Способноста на командата на Дван е исто така клучна.
ESSI предвидува употреба на системи „Arrow-3“ кои можат да пресретнат и балистички ракети. Но, за ова ќе биде потребно време, а тие исто така не се произведуваат во Европа, бидејќи се развиени од Израел и САД.
