Вести
Франција во нова политичка криза, премиерот се соочува со гласање за доверба
Франција ризикува да го изгуби својот трет премиер за 12 месеци, бидејќи сегашниот премиер Франсоа Бајру побара гласање за доверба во парламентот, кое се очекува да го изгуби за време на седницата попладне на 8 септември.
Се очекува овој потег да предизвика дополнителна нестабилност за втората по големина економија во Европската Унија.
74-годишниот центристички премиер - назначен од претседателот Емануел Макрон пред помалку од девет месеци - го презема ризикот со надеж дека гласањето ќе ги обедини длабоко поделените членови на Националното собрание, по неговите барања за намалување на јавните трошоци.
Бајру верува дека намалувањата се неопходни за да се контролира растечкиот дефицит и долг на Франција.
Но, пратениците од опозицијата ветија дека ќе ја искористат можноста да го соборат Бајру и неговата малцинска влада од центристички и десничарски министри. Неговото разрешување би го принудило Макрон да се впушти во уште една исцрпувачка потрага по наследник.
Националното собрание со 577 места го прекина летниот одмор за да одржи вонредна седница побарана од Бајру, која започнува во 15 часот во понеделник.
По говорот на Бајру, во кој се очекува да објасни како мерките за штедење се во национален интерес, пратениците ќе дебатираат, а потоа ќе гласаат за или против неговата влада. Пратениците можат да се воздржат и од гласање.
На Бајру му е потребно мнозинство гласови „за“ за да преживее. Ако мнозинството гласа против него, тогаш, според францускиот устав, Бајру мора да му поднесе оставка на Макрон, со што Франција ќе се најде во нова криза.
Пратениците од крајната десница и крајната левица кои рекоа дека ќе гласаат против владата на Бајру имаат повеќе од 320 места во Националното собрание, додека центристичките и конзервативните сојузници имаат 210, што прави речиси невозможно за премиерот да го преживее гласањето за доверба.
Бајру изрази разочарување во неделата, велејќи дека горчливите противници од двата краја на политичкиот спектар се обединети против него.
„Која е поентата да се собори владата? Ова се политички групи кои не се согласуваат за ништо и, уште полошо, водат отворена граѓанска војна едни против други“, рече тој во интервју за онлајн медиумот Brut.
Доколку Бајру изгуби, Макрон повторно ќе биде принуден да најде наследник кој ќе работи во истата кревка средина и ќе се соочи со истите буџетски проблеми што ги мачеа Бајру и неговите претходници.
Дури и самиот Макрон вети дека ќе остане на функцијата до крајот на својот мандат, но ризикува да стане претседател без влијание врз внатрешните работи доколку политичката парализа продолжи.
Според францускиот политички систем, премиерот го назначува претседателот, одговара пред парламентот и е одговорен за спроведување на домашните политики, особено економските.
Претседателот има широки овластувања во однос на надворешната политика и европските работи, како и улогата на врховен командант на вооружените сили.
Бајру, тврдејќи дека се потребни големи заштеди за да се средат јавните финансии, предложи ограничување на трошењето од 44 милијарди евра во 2026 година, откако дефицитот на Франција достигна 5,8 проценти од БДП минатата година, што е далеку над официјалната граница на ЕУ од 3 проценти.
Франција се соочува и со голема должничка криза. На крајот од првиот квартал од 2025 година, јавниот долг на Франција изнесуваше 3,346 трилиони евра, или 114 проценти од БДП.
Планот на Бајру, кој вклучува укинување на два државни празника, беше остро критикуван од неговите политички противници, кои сега имаат златна можност да го попречат.
Петмина мртви во пукотница во Ерусалим
Пет лица биле убиени, а повеќе од десетина повредени во пукотница во окупираниот Источен Ерусалим денеска наутро (8 септември), потврдија израелските власти.
Израелската полиција соопшти дека двајца „терористи“ отвориле оган врз автобуска станица на раскрсницата Рамот на северната периферија на градот.
Според израелските служби за итни случаи, Маген Давид Адом, најмалку 15 лица се повредени.
Петмина од нив се во критична состојба, додека неколку други се здобиле со полесни повреди од скршено стакло.
Израелската полиција соопшти дека „двајцата напаѓачи се неутрализирани“ и дека инцидентот се третира како „терористички напад“.
Безбедносните сили ги затворија пристапните патишта и распоредија дополнителни единици на местото на настанот.
Израелските медиуми објавија дека нападот се случил додека возилата се движеле по една од главните сообраќајници во Ерусалим.
Ситуацијата останува под полициска истрага.
Трамп најави можен договор за Газа
Американскиот претседател Доналд Трамп најави дека наскоро би можел да биде постигнат договор за Појасот Газа, за да се обезбеди ослободување на сите заложници што ги држи Хамас - палестинска група која е прогласена за терористичка организација од страна на САД и Европската Унија.
Трамп претходно изјави дека му дава „последно“ предупредување на Хамас да ги прифати условите на договорот.
Во разговор со новинарите во Вашингтон во неделата вечерта, Трамп рече дека разговарал за договорот во текот на летото.
„Работиме на решение кое би можело да биде многу добро“, рече тој.
Тој одби да даде дополнителни детали, но додаде: „Наскоро ќе слушнете повеќе за тоа“.
„Се обидуваме да го завршиме ова, да ги вратиме заложниците“, нагласи тој.
Претходно истиот ден, Трамп го предупреди Хамас да ги прифати условите на договорот, без да даде дополнителни објаснувања.
„Израелците ги прифатија моите услови. Време е и Хамас да ги прифати“, напиша Трамп на својата платформа Truth Social.
„Го предупредив Хамас за последиците од одбивањето. Ова е моето последно предупредување, нема да има второ!“
Хамас подоцна соопшти дека прифатил некои предлози од американската страна преку медијатори, со цел постигнување договор за прекин на огнот во Газа, и дека разгледува начини за нивно понатамошно развивање.
Хамас исто така не даде детали за евентуален договор.
Во својата изјава, Хамас ја повтори својата подготвеност да преговара за ослободување на сите заложници во замена за „јасно прогласување на крајот на војната“ и целосно повлекување на израелските сили од палестинската територија.
Трамп им рече на новинарите дека верува оти сите заложници ќе бидат вратени.
„Мислам дека ќе ги вратиме сите“, рече тој.
Тој нагласи дека некои можеби веќе починале, но дека целта е да се вратат нивните тела.
Во саботата, израелската телевизија N12 News објави дека Трамп му презентирал на Хамас нов предлог за прекин на огнот.
Според предлогот, Хамас ќе ги ослободи сите 48 преостанати заложници првиот ден од прекинот на огнот во замена за илјадници палестински затвореници кои се наоѓаат во израелските затвори, а за време на примирјето, ќе се водат преговори во енклавата за да се стави крај на војната, објави N12.
Израелски функционер изјави дека Израел „сериозно го разгледува“ предлогот на Трамп, но не даде дополнителни детали.
Војната во Газа започна на 7 октомври 2023 година, кога Хамас уби 1.200 луѓе во јужен Израел и зеде околу 250 заложници, според израелските бројки.
Оттогаш, според Министерството за здравство на Газа - кое е дел од администрацијата на Хамас и е составено од медицински експерти - повеќе од 64.000 Палестинци загинале за време на израелската воена кампања.
Израел предупредува дека признавањето на палестинската држава охрабрува „еднострани дејствија“
Израелскиот министер за надворешни работи, Гидеон Саар, ја нарече одлуката на неколку држави да ја признаат палестинската државност „грешка“ и предупреди дека таков потег би можел да предизвика неодреден едностран одговор, по извештаите дека Израел планира да анектира делови од Западниот Брег.
Неколку земји, вклучувајќи ги Франција и Велика Британија, ветија дека ќе ја признаат палестинската држава на маргините на Генералното собрание на Обединетите нации, кое се одржува овој месец.
Француско-израелските односи се значително затегнати во последните недели, откако францускиот претседател Емануел Макрон објави дека неговата земја планира да биде домаќин на конференција организирана заедно со Саудиска Арабија за да се разговара за решението за две држави во ОН.
Британскиот премиер Кир Стармер минатиот месец изјави дека Велика Британија ќе ја признае палестинската државност доколку Израел не постигне прекин на огнот во војната во Газа, предизвикана од нападите на Хамас на израелска територија, до октомври 2023 година.
Хамас е прогласен за терористичка организација од страна на САД и други сили.
„Земји како Франција и Велика Британија, кои напредуваа со таканареченото признавање, направија голема грешка“, рече Сар на прес-конференција со неговиот дански колега, Ларс Локе Расмусен.
Според него, продолжувањето со овие планови го отежнува постигнувањето мир.
„Регионот ќе биде дестабилизиран. Израел ќе биде принуден да донесува еднострани одлуки.“
Неговите изјави доаѓаат откако Израел одобри план за изградба на нови населби на Западниот Брег, вклучувајќи и голем проект во источен Ерусалим.
Меѓународната заедница, од друга страна, изјави дека таквата акција ја загрозува идната палестинска држава.
Сите израелски населби на окупирана палестинска територија се сметаат за нелегални според меѓународното право.
Во меѓувреме, Израел ја продолжува офанзивата започната во Газа, по нападите на Хамас во 2023 година, во кои загинаа околу 1.200 луѓе, претежно цивили.
Од приближно 240 заложници земени во нападот, 49 сè уште се држат во Газа, вклучувајќи 27 за кои израелската војска верува дека се мртви.
Израелските одмазднички напади убија над 62.000 луѓе во Газа, повеќето од нив цивили, според податоците од палестинските здравствени власти, кои Обединетите нации ги сметаат за веродостојни.
Еден ден претходно, израелската војска ги повика Палестинците да го напуштат градот Газа - најголемата урбана област во Газа - бидејќи армијата дејствува во градот.
Јапонскиот премиер поднесе оставка
Јапонскиот премиер Шигеру Ишиба поднесе оставка по една година на функцијата и по два големи изборни порази.
Одлуката доаѓа еден ден откако се очекуваше неговата Либерално-демократска партија да гласа дали да се одржи внатрешно гласање за негово отстранување од челната позиција во партијата.
Оваа партија владееше со Јапонија речиси седум децении, но под водство на Ишиба го загуби мнозинството во Долниот дом на парламентот за прв пат по 15 години, а потоа го загуби мнозинството и во Горниот дом на парламентот во јули.
Јапонија, четвртата најголема економија во светот и близок сојузник на Соединетите Американски Држави, сега се соочува со период на политичка неизвесност, бидејќи тензиите со Кина и регионалните неизвесности растат.
„Сега кога е постигнат заклучок во преговорите во врска со американските царини, верувам дека е вистинско време“, рече Ишиба, осврнувајќи се на договорот потпишан минатата недела за намалување на царините воведени од американскиот претседател Доналд Трамп за јапонски автомобили и друг извоз.
Тој се спротивстави на повиците за негова оставка до недела, велејќи дека негова одговорност е да ги реши разликите со Вашингтон.
„Длабоко верував дека преговорите во врска со американските тарифи, кои би можеле да се опишат како национална криза, требаше да завршат како одговорност на нашата администрација“, рече тој, меѓу другото.
Ишиба изјави дека ќе продолжи да ги извршува своите одговорности „пред народот“ сè додека не се избере нов премиер.
Тој ја презеде функцијата во октомври 2024 година, ветувајќи дека ќе се бори против зголемувањето на цените, но инфлацијата, која ги удвои цените на оризот минатата година, имаше длабоко штетно влијание врз неговото лидерство.
Причини за падот на јавната поддршка се и неговите одлуки да назначи само две жени во кабинетот, како и да купи скапи подароци за членовите на партијата.
Норвежаните гласаат на парламентарните избори помеѓу лабуристите и десницата
Норвежаните излегуваат на гласачките места во недела, 7 и понеделник, 8 септември, во тесна трка за да одлучат дали ќе продолжат со влада предводена од лабуристите или ќе се свртат кон централно-десничарската.
Земјата-членка на НАТО, која ја дели арктичката граница со Русија и е дел од единствениот пазар на Европската унија, но не е земја-членка, има само четири милиони гласачи.
И покрај малубројното население, Норвешка долго време игра важна улога на меѓународната сцена, а војните во Газа и Украина, како и трговските тарифи на САД, одиграа значајна улога во изборната кампања.
Сепак, во последната фаза од трката, фокусот се префрли на растечките трошоци за живот и нееднаквоста.
Се очекува најмалку девет политички партии да освојат места на парламентарните избори што завршуваат во понеделник вечерта, но само лидерите на трите главни партии се кандидати за премиер.
Геополитичките прашања станаа многу важни за гласачите, а аналитичарите велат дека тоа би можело да им користи на лабуристите и на нивниот лидер, премиерот Јонас Гар Стере, поранешен министер за надворешни работи кој се претставува како безбеден партнер.
Според неодамнешните анкети на јавното мислење, Лабуристичката партија и четири помали партии ќе освојат 88 места во норвешкиот парламент, три повеќе од минимумот потребен за мнозинство.
„Најверојатното сценарио е дека Стехре ќе биде реизбран, но тоа ќе биде коалиција „тути фрути“, која ќе оди во многу различни насоки“, рече Јонас Штајн, вонреден професор по политички науки на Универзитетот во Тромсе, пишува Ројтерс.
Враќањето на власт на американскиот претседател Доналд Трамп и војната на Русија во Украина беа посебен извор на загриженост во Норвешка, земја со 5,6 милиони луѓе со извозно ориентирана економија која граничи со Русија на Арктикот.
Во десничарскиот табор, конзервативците на поранешната премиерка Ерна Солберг водеа кампања за реформа на јавниот сектор и укинување на данокот на богатство во Норвешка, за кој велат дека неправедно го таргетира сопствеништвото на бизниси.
Но, како и во другите западни земји, гласачите сè повеќе се свртуваат кон попопулистички десничарски опции. Силви Листхауг од антиимиграциската Партија на напредокот моментално освојува околу 21 процент од гласовите на анкетите, што е убедливо пред конзервативците со 14 проценти.
Десничарите Солберг и Листхауг отворено не се согласуваат околу тоа кој треба да биде следниот премиер во случај на победа на десницата, што ги прави некои гласачи претпазливи во поддршката на која било од опциите.
Поддржувачите на Болсонаро излегуваат на улиците пред пресудата во случајот за државен удар во Бразил
Поранешниот претседател на Бразил, Жаир Болсонаро, ќе ја тестира својата политичка сила во недела, 7 септември, со демонстрации во главните градови на земјата, неколку дена пред Врховниот суд да одлучи дали е виновен за обидот за државен удар.
Лидерот на крајната десница, исто така поранешен капетан на армијата, се соочува со казна затвор до 43 години доколку биде осуден за обид да ја задржи власта по поразот на изборите во 2022 година од неговиот левичарски ривал Луиз Инасио Лула да Силва.
Судот треба да донесе пресуда следната недела во случајот што го предизвика гневот на американскиот претседател Доналд Трамп, сојузник на Болсонаро.
Болсонаро, кој е во домашен притвор од август, ќе биде отсутен протагонист на настаните за Денот на независноста, повикувајќи на амнестија за стотици негови поддржувачи кои беа осудени за упадот во Врховниот суд, претседателската палата и Конгресот на 8 јануари 2023 година.
„Болсонистите“ се надеваат дека Конгресот ќе гласа за амнестија, која би можела да се прошири на поранешниот претседател дури и ако биде осуден.
Болсонаро во тоа време беше во Соединетите Американски Држави, но беше обвинет за поттикнување на немирите, кои ја повикаа армијата да го собори Лула една недела по неговото враќање на власт.
Сојузниците на Болсонаро организираат собири за недела под слоганот „Бразил одговара“, а настаните започнуваат во Рио де Жанеиро пред главните демонстрации во недела попладне во Сао Паоло на авенијата Паулиста.
Ултраконзервативниот евангелистички пастор Силас Малафаја, спонзор на настанот, ќе присуствува, заедно со неколку десничарски претседателски кандидати, вклучувајќи го и гувернерот на Сао Паоло, Тарцисио де Фреитас, кој се смета за потенцијален наследник на Болсонаро и клучен поборник за амнестија.
Болсонаро, на кого му е забрането да се кандидира до 2030 година поради сомневања за изборниот систем на Бразил без докази, тврди дека е невин и дека е политички прогонуван.
На Денот на независноста, претседателот Лула ќе ја предводи традиционалната официјална парада во Бразилија под овогодинешното мото „Суверен Бразил“, по казнените американски царини од 50 проценти што ги наметна Трамп, кој тврдеше дека Болсонаро страда од „лов на вештерки“.
Властите ја засилија безбедноста за парадата со распоредени 2.000 полицајци и дополнителни војници во готовност, потврди воената полиција на Бразилија.
Лула, 79, кој планира да се кандидира за реизбор во 2026 година, оваа недела предупреди на ризиците од амнестија ако прашањето стигне до Конгресот.
„Тоа е битка што мора да ја води народот“, рече тој.
Претседателот на Претставничкиот дом, Уго Мота, рече дека „сè уште нема одлука“ за амнестијата, но призна дека преговорите се интензивирале во последните денови за да се изнесе прашањето пред Конгресот.
Несреќата со жичарница во Португалија е поради проблеми со каблите, пишува во извештајот
Проблемите со каблите веројатно предизвикале уривање на жичарница во Лисабон, популарна кај туристите, при што загинале најмалку 16 лица, а уште 22 биле повредени кога се урнал во зграда, според прелиминарниот извештај.
Жолт вагон сличен на трамвај, кој превезува луѓе нагоре и надолу по стрмна падина во португалската престолнина, се урна во зграда откако излетал од шините во среда (3 септември).
Португалската канцеларија за истрага на воздушни и железнички несреќи го објави својот прв истражен извештај за несреќата во саботата.
Во извештајот се наведува дека кабините патувале „не повеќе од околу шест метри“ кога „одеднаш ја изгубиле силата на балансирање што ја обезбедува кабелот што ги поврзува“.
„Кабината бр. 2 одеднаш започнала наназад, нејзиното движење запрело на приближно 10 метри поради делумно преминување на крајот од пругата и закопување на долната страна на количката на крајот од ровот за кабел“, се додава.
„Кабината бр. 1, на врвот на Калкадо да Глорија, продолжи со своето движење надолу, зголемувајќи ја својата брзина“, се вели во извештајот.
Во извештајот се додава: „Кочникот на кабината веднаш ја активираше воздушната и рачната сопирачка за да се обиде да го запре движењето. Овие дејствија немаа ефект врз запирањето или намалувањето на брзината на кабината, и таа продолжи да забрзува надолу по падината.“
Во извештајот се додава дека испитувањето на остатоците покажало дека „кабелот за поврзување попуштил“ на местото на прицврстување на кабината на врвот на ридот.
Конечниот извештај ќе биде објавен подоцна.
Голема материјална штета и 18 повредени во пожарот во фабриката за вафли во Виница
Вкупно осумнаесет лица се примени синоќа во кочанската Општа болница со повреди здобиени во пожарот што избувна вчера доцна попладне во фабриката за кондиторски производи „Макпрогрес“ во Виница. Дел се задржани во Кочани, дел од нив се препратени на клиниките во Скопје, но сите се во стабилна состојба, изјави за МИА, д-р Оливера Цимбаљевиќ, анестезиолог, раководител на одделението за анестезиологија и реанимација во кочанската Општа болница.
„Петмина од нив се наоѓаат на хирургија, од нив четворица се со изгореници на нозете од прв и втор степен. Петтиот што е задржан на хируруршкото одделение е со инхалациони (токсиколошки) повреди. Други петмина повредени во пожарот во „Макпрогрес“ се згрижени на интерното одделение во Општата болница во Кочани. Сите се со инхалациони повреди (вдишување чад), односно со токсиколошки наод. Шест други лица веднаш се препратени на Клиника во Скопје, сите затруени со чад од огнот. Преостанатите заминале после укажаната лекарска интервенција“, вели д-р Цимбаљевиќ.
Таа не можеше да прецизира колку од нив се пожарникари, а колку се вработени во „Макпрогрес“.
Сите примени во Болницата во Кочани се во стабилна состојба, потенцира д-р Цимбаљевиќ.
Според директорот на Дирекцијата за заштита и спасување, Стојанче Ангелов, опожарени биле „три линии“, а од утрово пожарот е ставен под контрола изјави .
„Опожарени се три линии означени како 6, 7 и 8 (од кои два магацини), сите имале сончеви панели на покривот. Спасени се линиите од 1 до 5. Пожарот е под целосна контрола. Во гаснењето учествуваа пожарникари од ТППЕ Виница, Македонска Каменица, Делчево, Кочани, Пробиштип, Штип, Струмица, Кавадарци и Велес, наведува Ангелов.
Ангелов објаснува како неколку пожарникари се здобиле со изгореници на стапалата откако се заглавиле во смола од стопен шеќер во еден од погоните.
„При обидот да ги одглават стопалата чизмите им останале во стопениот шеќер и згазнале во стопената смеса, појаснува Ангелов.
Пожарот во фабриката за слатки производи и вафли во Виница избувна вчера вечер во 18:40 часот, во магацините и во производствените погони 6, 7 и 8 на фабриката. На видео снимките објавени на социјалнтие мрежи можеше да се види силен оган и густ чад како се издига од фабриката „Макпрогрес“ позната по производите „Винчини“.
Стопанската комора на Северна Македонија најави дека ќе формира кризен штаб со сопственикот на фабриката со цел целосно нормализирање на состојбите, изразувајќи при тоа жалење за претрпената штета на компанијата, нивна членка.
„Вчеравечер околу 19.20 часот, претседателот на Стопанската комора Бранко Азески беше известeн од сопственикот на Макпрогрес Виница, Глигор Цветанов, дека во фабриката има пожар. Веднаш беше алармирана Владата, премиерот, како и вицепремиерот и министер за транспорт, кои ги дадоа потребните наредби за спасување на целокупната фабрика, но и покрај интензивните активности, мора да се констатира дека три клучни погони се целосно уништетни“, се наведува во соопштението.
Според комората овој настан ќе остави длабока трага врз работењето на нивната членка која вработува околу 500 работници.
Пожарот направи голема штетата на фирмата „Макпрогрес Винчини“, која е и најголемиот стопански објект во оваа мала општина. Основана е пред 35 години, работи во кондиторско-пекарската индустрија и 75% од производството го извезува и тоа во 45 држави.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете