Американскиот претседател Џо Бајден го повика својот руски колега Владимир Путин да преземе мерки за да ги намали тензиите со Украина и предложил самит меѓу двајцата лидери во трета земја, откако Вашингтон и НАТО ја потврдија поддршката за Киев.

Бајден во телефонски разговор со Путин „ја искажа загриженоста за ненадејното руско воено засилување на окупираниот Крим и на границите на Украина и ја повика Русија да ги деескалира тензиите“, се вели во соопштението на Белата куќа.

• САД со поддршка на територијалниот интегритет на Украина

Неодамнешни фотографии, видео и други податоци укажуваат на поголеми движења на руските вооружени единици кон или близу границите на Украина и на полуостровот Крим, анексиран од Москва во 2014 година, поттикнувајќи ја загриженоста дека Русија се подготвува да испрати сили во Украина.

„Претседателот Бајден ја потврди својата цел за градење стабилни и предвидливи односи со Русија во согласност со интересите на САД и предложи состанок на самит во трета земја во следните месеци за да се разговара за целиот спектар на прашања со кои се соочуваат САД и Русија“ се наведува во соопштението.

Самитот ќе биде прв меѓу Путин и Бајден, кој ја презеде функцијата ветувајќи поостар став кон Москва отколку што зазема неговиот претходник Доналд Трамп.

• Русија ги предупреди САД „да се држат подалеку од Крим за нивно добро“

Повикот дојде откако украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба денеска разговараше со државниот секретар на САД, Антони Блинкен и со шефот на НАТО, Јенс Столтенберг, изразувајќи голема загриженост за зголемувањето на руските трупи.

Блинкен, кој по посетата минатиот месец побрза да се врати во Брисел да разговара на оваа тема со врвните европски сојузници, ја обвини Русија за преземање „многу провокативни“ активности што ги вознемирија Украина и Западот.

Полска се надева дека Вашингтон ќе преземе мерки за да покаже солидарност со Варшава по руската инвазија со беспилотни летала оваа недела, изјави министерот за надворешни работи Радослав Сикорски за новинската агенција Ројтерс во петокот, и покрај тоа што претседателот Доналд Трамп го намали значењето на инцидентот.

Полска во среда собори руски беспилотни летала што влегоа во нејзиниот воздушен простор, првпат членка на НАТО да отвори оган за време на руската војна во Украина. Европските земји го осудија инцидентот.

Но, Вашингтон претежно се воздржа од остри зборови, а Трамп рече дека „можеби била грешка“, што ја поттикна Полска, еден од најблиските сојузници на Вашингтон во ЕУ, да му се спротивстави на американскиот претседател и да каже дека постапките на Русија биле очигледно намерни.

Во интервју за Ројтерс во Киев, каде што беше во посета за да покаже солидарност со Украина, Сикорски рече дека Варшава сè уште се надева на посилна линија од Вашингтон за да го научи рускиот претседател Владимир Путин дека неговите постапки ќе имаат последици.

„Затоа се надеваме дека Соединетите Држави ќе се придружат на другите сојузници во солидарност“, рече тој.

Тој додаде одделно: „Треба колективно да му покажеме на Путин дека постојат граници на неговата хибридна војна, каде што ќе го запреме. Бидејќи запомнете, ова не е изолиран инцидент. Тоа е дел од шема.“

Видете и ова:

Полска воведе ограничувања за воздушниот сообраќај по должината на источната граница

Москва, коментирајќи го инцидентот од среда, изјави дека никогаш не намеравала да ја таргетира Полска.

Сикорски рече дека од времетраењето на упадот, бројот на вклучени руски беспилотни летала и нивната траекторија е јасно дека е невозможно да се работи за несреќа.

„Не веруваме во 20 грешки истата ноќ. Воздушната борба траеше седум часа. Седум часа не е грешка,“ вели тој.

Полска нема намера директно да разговара за инцидентот со Русија, додаде министерот.

По години западна воена поддршка за Украина, заканата од беспилотни летала е област во која Украина сега има лекции да им ги научи на своите добротвори. Украина е во голема мера зависна од западните системи за воздушна одбрана со долг дострел за соборување на ракети, но исто така разви и софистициран домашен пристап за одбивање на руски напади со користење на стотици дронови.

По инцидентот во среда, Киев ѝ понуди на Варшава помош и експертиза.

„Има многу искуство во справувањето со дронови, и електронски и кинетички, што треба да го интегрираме во нашата набавка и усвојување“, рече Сикорски.

Полски воени претставници се очекуваат во Украина на 18 септември по ова прашање, изјави во петок украинскиот колега на Сикорски, Андриј Сибиха.

Косовската полиција за Северниот регион во петокот објави дека, од 1 ноември, сопствениците на возила со странски регистарски таблички нема да можат да учествуваат во сообраќајот во Косово повеќе од три месеци.

Ова особено ќе влијае на членовите на српската заедница во Косово, кои често возат возила со српски регистрации.

Исто така, поради одлуката на косовската влада да ги укине регистарските таблички издадени од Србија за градовите во Косово - како што се КМ (Косовска Митровица), ПР (Приштина) и слични - некои граѓани ги пререгистрирале во некои од градовите во Србија и учествувале во патниот сообраќај со овластување.

Заменик-директорот на косовската полиција за Северниот регион, Ветон Ељшани, објаснува за Радио Слободна Европа дека такво нешто повеќе нема да се толерира бидејќи е спротивно на законот.

„Повеќе нема да може да се возат автомобили од Србија со овластување“, вели тој, прецизирајќи дека ова се однесува на оние кои користеле такви возила со косовски документи.

Видете и ова:

Самоопределување бара од Уставниот суд да го отфрли барањето на Српската листа за потпретседател на Собранието

Овластувањата за возила се издаваат во Србија врз основа на лична карта и сообраќајна дозвола. Во пракса, ова значи дека Србите од Косово, кои не го промениле местото на живеење во српскиот систем и возат автомобил со регистарски таблички од град во Србија, имаат податоци од лична карта издадени од српските власти за градови во Косово, кои официјална Приштина не ги признава.

Ељшани изјави за РСЕ/РЛ во јули минатата година дека прашањето за возење автомобил со регистарски таблички од градови во Србија со одобрение е препознаено како проблем и дека Министерството за внатрешни работи работи на наоѓање решение.

Во тоа време, во Косово беше во тек процесот на замена на српските возачки дозволи со косовски.
Ељшани сега вели дека решението е косовските граѓани кои имаат возила со српски регистарски таблички да ги пререгистрираат со РКС таблички.

Оние со српски документи, од друга страна, вели Ељшани, мора да ја напуштат косовската територија на секои три месеци.

„Мора да се регистрирате (влезете) на границата, таков е законот“, вели тој, додавајќи дека казната за непочитување ќе биде 200 евра и ќе важи за сите, освен „доколку се направат исклучоци за одредени институции“.

Замената на српските регистарски таблички со косовски предизвика високи тензии во северно Косово. Исто така, поради ова прашање, членовите на српската заедница, на иницијатива на Српската листа, ги напуштија косовските институции на север.

Тројца странски работници загинаа утринава во сообраќајна несреќа на експресниот пат Штип- Радовиш, кога комбе со петмина патници излета од патот и падна од мостот во коритото на Балталичка река.

Штипскиот обвинител извршил увид на лице место, а телата на починатите работници се дадени на Обдукција.

Видете и ова:

Двајца исландски велосипедисти повредени пред трката, при сообраќајна несреќа на кумановски регионален пат

Според соопштението од Обвинителството со комбето се превезувале работници ангажирани од фирма од Струмица. Во несреќата го загубија животот тројца работници, од кои според првичните сознанија двајца се од Бангладеш и еден од Непал, додека едно лице е тешко повредено.

Возачот се здобил со лесни повреди. Од Обвинителството велат дека се преземени мерки за утврдување на причините за несреќата и дека по наредба на јавен обвинител ќе биде извршено и сообраќајно вештачење.

Министерот за надворешни работи на Босна и Херцеговина, Елмедин Конаковиќ, на 12 септември ги предупреди меѓународните претставници дека референдумот што го распишаа властите на Република Српска за 25 октомври го загрозува мирот и стабилноста на земјата.

На состанокот со амбасадорите на Европската Унија, САД, Турција, Велика Британија и претставници на НАТО и ОБСЕ, Конаковиќ оцени дека ситуацијата во БиХ е влошена поради „нелегалното назначување на лицето задолжено за Владата на РС од страна на граѓанинот Милорад Додик“, како што наведе во соопштението.

„Ова претставува грубо кршење на уставниот поредок и правниот систем на БиХ“, рече Конаковиќ.

Народното собрание на Република Српска го избра Саво Миниќ за премиер на 2 септември, иако тој беше номиниран од Додик, кој го загуби мандатот како претседател на ентитетот во август по одлуката на Судот и Централната изборна комисија на БиХ.

Уставниот суд на БиХ сега мора да одлучи дали новата Влада на РС е легална, бидејќи само претседателот на ентитетот може да номинира премиер.

Видете и ова:

Владата на Словенија му забрани влез на Додик

На 22 август, Народното собрание на Република Српска усвои одлука за референдум што ќе се одржи на 25 октомври по пресудата на Судот на БиХ и одлуката на КЕК, како и по одлуките на високиот претставник на меѓународната заедница, иако Уставниот суд на БиХ претходно пресуди дека референдумите на пониски нивоа за државни прашања се неуставни.

На состанокот со амбасадорите, Конаковиќ ја истакна важноста од продолжување на мандатот на воената мисија на ЕУ во БиХ (ЕУФОР) и ги поздрави ставовите на претставниците на НАТО кои рекоа дека во случај на блокада на продолжувањето на мисијата ЕУФОР во Советот за безбедност на ООН, нема да дозволат никаков вакуум.

Амбасадорите, како што соопшти Министерството за надворешни работи на БиХ, изјавија дека меѓународната заедница нема да толерира закани за мирот, територијалниот интегритет и суверенитетот на БиХ.

Тие ја истакнаа важноста на почитувањето на Уставот, одлуките на државните институции и судските пресуди и ја потврдија својата поддршка за стабилноста и реформите во земјата.
Мандатот на ЕУФОР се продолжува секој ноември со резолуција на Советот за безбедност на ОН, а Додик на состанокот со министерот за надворешни работи и секретарот на Советот за безбедност на Русија на 9 септември изјави дека ќе побара од Русија да стави вето на тоа.

Инспектори за криминалистичка полиција ги истражуваат сомнежите за подметнат пожар во Јавното претпријатие „Дрисла“. Тие вршат службени разговори со вработени во Јавното претпријатие „Дрисла“ за да утврдат евентуално учество од внатре во подметнување на пожарот на депонијата. Ова го соопшти директорот на Дирекцијата за заштита и спасување и раководител на Главниот штаб за управување со кризи, Стојанче Ангелов, на денешната прес-конференција во близина на депонијата.

Ангелов смета дека во изминативе денови имало најмалку уште три обиди за палење на депонијата, но, како што рече, за среќа биле брзо изгаснати.

„Припадниците на криминалистичката полиција моментално се внатре во депонијата, не зборуваме за конкретно осомничен, туку ќе позборуваат со вработените дали постои можност некој од внатре да учествува во подметнувањето на пожарите или можеби некој од надвор доаѓа, веројатно малку физички спремен со канта бензин или шише бензин затоа што се работи за запаливи гасови да го подметне пожарот“, рече Ангелов.

Тој најави дека во следниот период ќе има зголемено полициско присуство околу депонијата со цел откривање евентуални потпалувачи, бидејќи, како што рече, необјасниво е како се зголемува чадењето откако претходно се интервенирало и огнот драстично бил намален.

Депонијата, додаде, е на површина од околу 85 хектари, но заграден е само делот на влезот, додека останатиот дел од каде произлегува чадот е апсолутно необезбеден.

„ Површината на „Дрисла“ е околу 85 хектари, заграден е само делот кај влезот, затоа се има перцепција дека таа е оградена и обезбедена, таа перцепција е погрешна. Останатиот дел од каде произлегува чадот е апсолутно необезбеден и има повеќе камери, но се сомневам дека се функционални особено тие во задниот дел од депонијата. Од тие причини, можам да кажам дека депонијата е лесно достапна за злонамерници кои што би сакале да подметнат или да го продолжат веќе постоечкиот пожар“, рече Ангелов

Оваа депонија, каде пожар избувна во вторникот, се наоѓа во југоисточниот дел од територијата на Град Скопје и е оддалечена 14 километри од центарот на градот и во неа се врши третман на комунален отпад, градежен шут, индустриски и медицински отпад. Во изминативе денови непријатната миризба и чад се чувствуваше и во Лисиче, Гази Баба, Центар, Карпош.

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху го обвини својот шпански колега Педро Санчез за упатување „геноцидна закана“ против Израел, што предизвика сериозна реакција од Мадрид во петокот.

„Не мислам дека Нетанјаху е токму лицето кое има право да држи лекции на некого додека ги извршува злосторствата што ги прави во Газа“, изјави шпанската министерка за одбрана Маргарита Роблес.

Нејзините коментари дојдоа како реакција на пораката што канцеларијата на Нетанјаху ја објави во четвртокот во која Санчез го обвинува за заканување на Израел - најновата жестока размена меѓу двете земји.

Во понеделник, шпанскиот премиер објави мерки за „ставање крај на геноцидот во Газа“, вклучувајќи ембарго за оружје, забрана за бродови што носат гориво за израелската војска и ограничувања за увоз од нелегални населби.

„Шпанија, како што знаете, нема нуклеарни бомби. Ниту, пак, има носачи на авиони или големи резерви на нафта. Ние сами не можеме да ја запреме израелската офанзива, но тоа не значи дека ќе престанеме да се обидуваме“, рече тој во обраќањето.

Видете и ова:

Десницата и левицата поднесоа иницијативи за изгласување недоверба на Еврокомисијата

Во четврток, канцеларијата на Нетанјаху издаде остар одговор.

„Шпанскиот премиер Санчез вчера изјави дека Шпанија не може да ја запре борбата на Израел против терористите на Хамас затоа што „Шпанија нема нуклеарно оружје“. Тоа е очигледна геноцидна закана врз единствената еврејска држава во светот“, се вели во соопштението.

Неколку часа подоцна, шпанското Министерство за надворешни работи издаде отфрлање.
Во соопштението се нагласува дека „шпанскиот народ е пријател на народот на Израел, како и на народот на Палестина“, осудувајќи ги забелешките на израелскиот премиер како „лажни и клеветнички“.

Неделниот спор меѓу Израел и Шпанија доаѓа по месеци влошување на односите.

Социјалистичкиот лидер Санчез е еден од најгласните критичари во Европа на воената кампања на Израел во Газа, започната по невидениот напад на Хамас на израелска територија на 7 октомври 2023 година.

Тој е највисокиот европски лидер кој ја нарече војната „геноцид“, а во мај минатата година раскина со европските сојузници признавајќи палестинска држава.

Израел оттогаш нема амбасадор во Мадрид, кој го отповика својот амбасадор во Израел во понеделник откако министерот за надворешни работи Гидеон Саар ја обвини Шпанија за водење „антиизраелска и антисемитска кампања“.

Американскиот претседател Доналд Трамп на 12 септември објави дека осомничениот е приведен поради убиството на десничарскиот активист Чарли Кирк по масовна потера.

„Некој многу близок до него го предаде“, изјави Трамп за Фокс њуз во интервју во живо во студио.
Тој додал дека лицето било вклучено во спроведувањето на законот, но било личност од вера, свештеник, и го однело кај американски маршал.

„Тие се возеле во полициската станица и тој е таму сега. Го имаме лицето за кое мислиме дека е лицето што го бараме,“ изјави Трамп.

Вооружениот напаѓач испукал еден, фатален истрел, убивајќи го Кирк - 31-годишник кој собрал поддршката од младите за Трамп, за време на настап на универзитет во Јута во среда. Стотици агенти од 20 агенции за спроведување на законот биле вклучени во потрагата, јавива новинската агенција Асошиетет прес.

Сликите објавени во четврток покажале маж кој носел црна бејзбол капа, темни очила за сонце и нешто што изгледало како фармерки, со маица со долги ракави украсена со дизајн што вклучувал американско знаме.

Видете и ова:

Конзервативниот коментатор Чарли Кирк почина откако беше застрелан на универзитетот во Јута, вели Трамп

Полицијата вели дека верува дека напаѓачот пукал од покрив на оддалеченост до 180 метри, погодувајќи го Кирк во вратот.

Видео снимките покажале фигура како трча по покривот на универзитетот, а потоа скока на земја и се движи од кампусот кон некои дрвја - очигледно локацијата каде што беше пронајдена моќна пушка со болт. Според снимките од инцидентот направени со мобилен телефон, кои кружат на социјалните мрежи, го покажуваат Кирк како се обраќа на голема толпа луѓе на отворената сцена на кампусот во Орем, Јута, кога се слушнал силен истрел. Кирк ја преместил раката на вратот додека паѓал од столот, додека луѓето во публиката почнале да трчаат.

Претходно годинава, вооружен човек кој се претставувал како полицаец во Минесота ја уби претставничката Мелиса Хортман и нејзиниот сопруг и ги застрела сенаторот Џон Хофман и неговата сопруга. Во Болдер, Колорадо, маж употребил импровизиран пламенофрлач и молотови коктели за да нападне митинг за солидарност за израелските заложници, убивајќи една жена и ранувајќи најмалку шест.

Највисокото законодавно тело на Кина ја одобри одлуката за ратификација на договорот за екстрадиција со Србија, објави кинеското државно радио на 12 септември, пренесува Ројтерс.

Овој документ е еден од 28-те договори и договори потпишани од српски и кинески претставници на 8 мај 2024 година, за време на посетата на кинескиот претседател Си Џинпинг на Србија.

За да стапи во сила договорот, според српскиот закон, тој мора да биде ратификуван од членовите на Парламентот. Договорот мора да биде ратификуван и во Кина.

Во Србија, тој сè уште не е ставен на дневен ред на Народното собрание.

Министерството за правда подготвува нацрт-закон за ратификација на Договорот меѓу Србија и Кина за екстрадиција.

Текстот на тој законски предлог не е достапен за јавноста.

Видете и ова:

Кина најавува воена обука со Србија, Брисел го предупредува Белград

Договорот за екстрадиција би го отворил патот за кинескиот режим - кој организацијата „Фридом Хаус“ го опишува како авторитарен и екстремно репресивен - да побара екстрадиција на своите граѓани од судските органи на Србија.

Според организација „Бранители“ (Safeguard defenders), Кина досега потпишала повеќе од 60 билатерални договори за екстрадиција, од кои повеќе од 40 се ратификувани од националните парламенти.

Откако Си дојде на власт во Кина, во 2012 година, оваа организација документирала речиси 70 обиди на кинескиот режим да врати 400 луѓе, повеќето од нив во Европа, преку процедури за екстрадиција.

Сепак, во последните пет години, судовите во десетина европски земји ја запреа екстрадицијата побарана од Кина, поради сомневања дека лицето чија екстрадиција се бара може да се соочи со репресија и одмазда од режимот.

Според податоците добиени од Радио Слободна Европа во декември 2024 година, Србија екстрадирала пет кинески државјани во Кина во последните пет години.

Кремљ денеска (12 септември) соопшти дека мировните преговори меѓу Русија и Украина се „паузирани“, и покрај напорите на американскиот претседател Доналд Трамп да го прекине три и полгодишниот конфликт.

Притиснувајќи за договор за прекин на борбите, Трамп се вклучи во низа дипломатски мерки - вклучително и угостувањето на рускиот колега Владимир Путин во Алјаска, но Москва продолжи со своите офанзивни и воздушни напади.

„Нашите преговарачи имаат можност да комуницираат преку канали. Но, засега, веројатно е поточно да кажеме дека има пауза“, изјави портпаролот Дмитриј Песков за новинарите, а пренесува АФП.

„Не можете да носите розови очила и да очекувате дека процесот на преговори ќе даде непосредни резултати“, додаде Песков.

Путин ефикасно ја отфрли можноста за средба со украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој вели дека самитот е од витално значење за прекин на ќорсокакот.

Видете и ова:

Додека мировните напори за Украина се во застој, дали следуваат нови западни санкции?

Русија ги ескалира нападите врз Украина, започнувајќи го својот најголем воздушен напад досега минатата недела во кој загинаа неколку луѓе и беше запалена владина зграда во главниот град Киев.

Три рунди директни мировни преговори меѓу Русија и Украина во Истанбул не донесоа ништо повеќе од размена на затвореници во голем обем.

Русија останува на своите трдокорни барања, вклучително и Украина целосно да го отстапи источниот регион Донбас - деловите кои сè уште ги контролира.

Киев ги отфрли територијалните отстапки и бара европски трупи да бидат распоредени во Украина како мировни сили, нешто што Москва го смета за неприфатливо.

Српскиот претседател Александар Вучиќ изјави дека воената парада во Белград нема никаква врска со дневните настани, како што тврдат претставниците на опозицијата.

„Тоа е израз на нашата желба да одбележиме национален празник и да покажеме колку напредувала армијата. За да можат луѓето да видат во што инвестиравме пари и колку е посилна Србија од вчера. За да можат луѓето да видат дека можат да се чувствуваат безбедно“, рече Вучиќ на 12 септември.

Воената парада, наречена „Силата на единството“, е најавена за 20 септември.

Се одржува во моментот на масовните антивладини протести во земјата, кои беа предизвикани пред десет месеци од смртта на 16 лица во несреќа во Нови Сад.

Дел од јавноста во Србија, предводена од опозициските партии, негодува на организацијата на воената парада, со оценка дека Вучиќ има намера да „демонстрира сила“ во момент на голема поларизација во општеството.

Видете и ова:

Сенките на 90-тите, Вучиќ и повлекувањето на Западот

Од друга страна, според изјавите на претставниците на властите, причината за парадата е националниот празник - Денот на српското единство, слободата и националното знаме, кој Србија го слави заедно со босанскиот ентитет Република Српска (РС).

Воената парада доаѓа во време на зголемени тензии во Босна и Херцеговина, поради одбивањето на Република Српска да ја прифати одлуката на Централната изборна комисија на БиХ за одземање на мандатот на претседателот на РС, Милорад Додик.

Видете и ова:

На Република Српска ѝ се заканува институционален распад

Како што изјави Александар Вучиќ, парадата е закажана пред повеќе од шест месеци и претставува порака за стабилност, безбедност и сигурност на земјата и одвраќање на секој потенцијален агресор против Србија.

Тој оцени дека таквата порака е многу важна „во свет на несигурност, немир и општо лудило“.

„Но, оваа антисрпска хистерија (против воената парада) не е ништо ново. Особено нападите од луѓе од (опозицискиот) Зелено-левичарски фронт кои велат дека ова е истата армија што убиваше браќа во конфликтите од 90-тите. Прво, ова се млади мажи кои се 30 години помлади и второ, нашите војници беа убиени и од некои на кои им ласкаат“, рече тој.

Вучиќ рече дека „не ги следи многу“ тие коментари, но дека не може да верува дека некој е „толку политички неписмен“ да покажува омраза кон сопствената армија, која е една од најпочитуваните и најпочитуваните институции во општеството.

„Постои тенденција анархолибералните левичарски кругови да се обидат да ја соборат армијата и сите институции. Прво ја нападнаа Српската православна црква, а сега сакаат да ја соборат армијата“, рече Вучиќ.

Србија прогласи воена неутралност во 2006 година, додека е опкружена со членки на НАТО со кои соработува во рамките на програмата Партнерство за мир. Во исто време, иако е кандидат за членство во Европската Унија, таа развива соработка со Русија и Кина, од кои почна да набавува воено оружје.