Министрите за одбрана на НАТО се состануваат на 5 јуни на последен министерски состанок пред големиот годишен самит на НАТО на 24 и 25 јуни, кога 32-цата шефови на држави и влади на воената алијанса, вклучувајќи го и американскиот претседател Доналд Трамп, ќе се соберат во Хаг.
Состанокот е само за едно нешто: пари.
Тогаш официјалните лица треба да се договорат за следната цел за трошење на НАТО.
Бидејќи повеќето членки на алијансата сега трошат 2 проценти од БДП за одбрана, следната цел е 3,5 проценти во таканаречените тешки трошоци, што значи воени капацитети како што се тенкови, ракети и муниција.
Според официјални лица на НАТО кои разговараа со Радио Слободна Европа, само Шпанија се чини дека има проблеми со 3,5 проценти, но се очекува да попушти на министерскиот состанок.
Шпанија е една од ретките земји што сè уште не ја достигнале основната линија од 2 проценти, откако минатата година достигнаа само 1,28 проценти. Се чини дека буџетското зголемување на воените трошоци на кое се надеваше засега е заглавено.
Прашањето во Мадрид е поврзано со долгогодишното ветување на централно-левичарската влада до коалициските партнери дека каталонскиот, баскискиот и галицискиот јазик ќе станат официјални јазици на ЕУ - нешто што бара едногласност меѓу земјите-членки на ЕУ, што Шпанија не успеа да го обезбеди кога се појави на дневен ред во Брисел на 27 мај.
Иако прашањето сè уште не е целосно отфрлено, не е одреден датум за потенцијална одлука за ова прашање.
„Мека“ цел за трошење на НАТО
Целта од 3,5 проценти не е единственото нешто што треба да се одлучи. Исто така, треба да има цел за трошење од 1,5 проценти од БДП за она што би можело да се нарече „мека цел“, со што вкупните трошоци за одбрана ќе достигнат 5 проценти од БДП.
Едно од големите прашања сега, со преговори што веројатно ќе продолжат до самитот, е што може да се вклучи во тие 1,5 проценти.
Тоа сигурно би вклучувало зголемување на цивилната подготвеност и сајбер-одбраната, но сојузниците лобираат да стават речиси сè таму - се шпекулира дека Германија сака да вклучи финансирање за нејзиното медиумско емитување на Дојче Веле.
Постојат уште две прашања кои можеби нема да бидат решени наскоро: временската рамка за постигнување на целта и како точно да се направи тоа.
Годината 2032 е спомената, но таа може да се помести во 2035 година, при што официјалните лица велат дека е нереално секоја земја да ги зголеми трошоците за одбрана пред тоа, бидејќи има низок раст и значителни буџетски дефицити со кои треба да се справи.
Постои вистинска дискусија за методот како да се постигне целта, при што официјалните лица на НАТО инсистираат на зголемување на трошоците од 0,2 проценти секоја година.
Сепак, повеќето земји не сакаат толку детален план и претпочитаат трошење нагло кога се достапни пари. Ова би значело дека нивните трошоци за одбрана би можеле значително да скокнат во текот на годината кога ќе направат голема нарачка на тенкови или авиони, на пример и идеално ова би се приближило до крајниот рок од 3,5 проценти.
Каков став имаат САД во врска со трошоците за одбрана на НАТО?
На крајот на краиштата, американскиот претседател Доналд Трамп е тој што им нагласи на европските сојузници на НАТО дека треба да трошат повеќе. Европските дипломати со кои разговарав велат дека Вашингтон едноставно сака 3,5 проценти на писмено, во Хаг и навистина не го интересира што вклучуваат другите 1,5 проценти.
Но, постои и голема трансатлантска зделка.
Соединетите Држави би сакале потенцијално европско одбранбено расфрлање во корист на американските производители на оружје. Но, со растегнатите синџири на снабдување во Северна Америка, би можело да има смисла да се воспостави поголемо американско производство во Европа. Со други зборови: купувајте американски производи, во Европа. Помислете само на системите „Патриот“ што ќе се произведуваат во Германија или производството на авиони „Ф-35“ во Италија.
Но што е со Украина? За неа барем ќе има седница на Советот НАТО-Украина на министерскиот состанок за одбрана на 5 јуни, нешто што изгледа малку веројатно на самитот во Хаг, со оглед на тоа што присуството на украинскиот претседател Володимир Зеленски сè уште не е потврдено.
Денот пред министерскиот состанок, Контакт групата за одбрана на Украина (исто така позната како Рамштајн група), сојуз од 57 земји, ќе се состане за да ја координира воената помош за Киев. Со оглед на тоа што САД повеќе не се на чело, Германија и Обединетото Кралство сега се копретседатели на групата, а се очекуваат повеќе најави за воена помош.
Сојузниците од НАТО обезбедија 50 милијарди евра за Украина во 2024 година, а целта е да се обезбедат уште 40 милијарди оваа година. Досега се ветени повеќе од 20 милијарди евра, но сè уште постои страв дека целта нема да се постигне, бидејќи земјите ќе ја дадат својата одбрана како приоритет, а
САД сигнализираа дека можеби нема да испратат повеќе оружје во Киев, бидејќи бараат договор за крај на борбите.
