Во пролетта 2024 година, белоруската влада ја стави фабриката за радио компоненти „Маналит“ во Вицебск на листата за „извонредни економски резултати“. Тоа беше втор пат по ред фабриката да го добие ова признание.
Признанието за „Маналит“, производител во руска сопственост со седиште во Белорусија, дојде откако фабриката стана клучен снабдувач на високосигурни електронски компоненти за ракети, радари и авиони што ги користи Русија во нејзината војна против Украина.
Во првите две години од целосната агресија на Русија против Украина, која започна во февруари 2022 година, годишниот профит на „Маналит“ се зголеми за речиси шест пати, речиси целосно поттикнат од воениот извоз во Русија.
Историјата на „Маналит“ ја отсликува историјата на многумина во тешката индустрија во Белорусија. Основана во советската ера како голем производител на керамички кондензатори, фабриката западна во криза во 1990-тите години, бидејќи побарувачката се намали. До 2009 година, беше близу до целосна ликвидација.
Во 2011 година, спасот и трансформацијата дојдоа од неговиот поранешен конкурент: фабриката „Кулон“ во вториот по големина град во Русија, Санкт Петербург.
Руските инвеститори стекнаа контролен удел од 51 процент, ефикасно претворајќи го Маналит во офшор производствена база за руската одбранбена индустрија.
Кондензатори од воен квалитет произведени од фабриката „Маналит“ со седиште во Вицебск
Кондензатори изградени за војна
„Маналит“ е специјализирана за повеќеслојни керамички кондензатори со исклучителна издржливост, сертифицирани за употреба во воени и вселенски апликации.
„Деведесет и седум проценти од нашето производство служи за одбранбената индустрија на Русија“, изјави директорот на Маналит, Александар Шумахер, цитиран од државната новинска агенција БелТА во ноември 2020 година.
Во 2024 година, претседателот на регионалниот извршен комитет на Вицебск, Александар Субоцин, истакна дека фабриката „работила систематски“ и покажала резултати во текот на претходните две години кои „не можеле да не задоволат“.
Кондензатори како серијата K10-84 на „Маналит“ не се наменети за потрошувачка електроника. Наместо тоа, тие се наоѓаат во системи за водење ракети, радарски низи, модули за електронско војување и системи за нуклеарна контрола, каде што дефектот може да значи губење на мисија или оружје.
Видете и ова: Милионски заработки на српски фирми преку заобиколување на санкциите за РусијаДупка во санкциите
Западните санкции воведени врз Русија во 2014 година по анексијата на украинскиот Крим го прекинаа директниот пристап до напредна западна електроника за воена употреба.
Но, Белорусија не беше предмет на истите ограничувања до 2022 година.
Речиси осум години, „Маналит“ го искористи овој јаз, увезувајќи опрема и материјали од Европа и САД, а потоа испорачувајќи готови компоненти во Русија за да ги замени забранетите западни делови.
Дури и денес, и покрај санкциите на ЕУ и САД, на „Маналит“ му е дозволено да купува словенечки производствени линии на KEKO, да ги опреми со јапонски контролни панели Pro-face (во сопственост на францускиот „Шнајдер Електрик“) и да продолжи да набавува американски прашоци од благородни метали за производство на кондензатори.
Електрична плочка од остатоците од руска ракета „Искандер“ пронајдена во Украина во 2022 година. Жолтите компоненти се кондензаторите. Исто така, видливи се микрочипови од белоруската фабрика „Интеграл“ и чип од американската компанија „Тексас Инструментс“.
Докази во остатоците од војната
Според експерт од Главната дирекција за разузнавање (HUR) на украинското Министерство за одбрана, кондензатори K10-84 произведени во „Маналит“ се пронајдени во руските балистички ракети „Искандер“, крстосувачките ракети „Калибр“, крстосувачките ракети лансирани од воздух „Кх-101“, ракетите за воздушна одбрана „С-200“ и „С-300“, како и во радарските системи за контрабатерии „Зоопарк“.
„Системот за воздушен притисок во ракетите „Кх-101“, сите кондензатори и 80 проценти од микрочиповите се произведени во Белорусија. Што се однесува до контролните блокови во „Искандерите“ од моделот 2024, речиси секој кондензатор во нив е од „Маналит“, изјави експертот за РСЕ.
Врски со Кремљ
Извозот на „Маналит“ во Русија се спроведува преку еден „дилер“: „Спецелектронкомплект“ („СпекЕк“), главен снабдувач на руското Министерство за одбрана.
Царинските податоци добиени од Радио Слободна Европа и Белорускиот истражен центар покажуваат дека од октомври 2022 до март 2025 година, „Маналит“ испорачал стока во вредност од 43 милиони долари до „СпекЕк“, од кои 96 проценти се керамички кондензатори.
„СпекЕк“ е регистриран во затворениот регистар на изведувачи на одбранбени услуги на Русија, во кој се наведени добавувачи на следните партнери во Русија:
„Rostec:“: Заштитна организација за 350 одбранбени претпријатија, која произведува 40 проценти од нарачките за државно оружје на Русија.
„Almaz-Antey“: Производител на ракетните системи С-300, С-400, Бук и Тор.
KRET: Системи за електронско војување
UAC: авиони Su, MiG и Tupolev
Tactical Missiles Corporation: Прецизни ракети, вклучувајќи го и Kh-101
UralVagonZavod: Производство на главни борбени тенкови
Руски хеликоптери: Борбени бродови Mi-8, Ka-52, Mi-35
Видете и ова: Како руски производител на борбени авиони продолжи да увезува делови од Западот и покрај санкциите?Воени профити, санкции
Пред да започне целосната војна во 2022 година, годишниот профит на „Маналит“ изнесуваше околу 1,4 милиони долари. До 2024 година, нето профитот достигна 6,2 милиони долари.
Компанијата забележа раст во последните пет години од над 460 проценти.
Оствари рекордни профити за време на најкрвавиот конфликт во Европа од Втората светска војна.
Во мај 2023 година, Украина го санкционираше „Маналит“ за „директно олеснување на руската воена агресија“.
Во меѓувреме, ниту ЕУ ниту САД не го следеа нивниот пример, оставајќи ја компанијата со отворен пристап до западните добавувачи.
Ова ефикасно го направи „Маналит“ „порта за санкциите“, или белоруски правен субјект кој испорачува западна технологија на руската војска.
Откако падна под руска контрола во 2011 година, „Маналит“ е модернизиран со западна опрема, одржува отворен пристап до европски и американски суровини и обезбедува руски воен сертификат. Исто така, снабдуваше кондензатори што се наоѓаат во ракети што погодија повеќе украински градови.
И додека западните влади дебатираат за нови санкции, кондензаторите произведени во „тивката“ белоруска фабрика го продолжуваат своето патување од производствените ленти во Вицебск до руските ракетни постројки и конечно, до небото над Украина.
Ова истражување беше спроведено со помош на информации од украинскиот проект Slidstvo.Info и Белорускиот истражен центар.