Вести
Собранието на Република Српска расправа за неуставниот предлог за мандатар и нова влада
На 2 септември во Бања Лука започна посебна седница на Собранието на Република Српска, чиј дневен ред е изборот на претседател и новата ентитетска влада.
Од 22 август, владата дејствува со „технички мандат“ откако Собранието ја прифати оставката на премиерот на ентитетот Радован Вишковиќ.
Милорад Додик го предложи новиот мандатар Сава Миниќ, иако тој нема уставно овластување за тоа, бидејќи мандатот му беше одземен од Централната изборна комисија на Босна и Херцеговина.
Според Уставот на РС, претседателот на РС треба да го предложи претставникот.
Миниќ е поранешен министер за земјоделство, шумарство и водостопанство и член на Здружението на независни социјалдемократи на Милорад Додик.
ЦИК му го одзеде мандатот на Додик, бидејќи Судот на БиХ, на почетокот на август, донесе конечна пресуда со која беше осуден на една година затвор (казната ја откупи со парична исплата) и шестгодишна забрана за вршење јавна функција.
После тоа, Централната изборна комисија на БиХ распиша предвремени избори за претседател на РС за 23 ноември.
Во заклучоците од седницата одржана истиот ден кога беше прифатена оставката на Вишковиќ, Собранието на РС го покани Додик да продолжи да ја извршува функцијата претседател на РС, ги отфрли предвремените избори и им наложи на институциите на ентитетите да не соработуваат со ЦИК.
Опозицијата предупреди дека ова влегува во зоната на кривични дела и кршење на уставниот поредок на Босна и Херцеговина.
Собранието, исто така, објави референдум на кој гласачите треба да одлучат дали да ги прифатат одлуките на високиот претставник на меѓународната заедница, Кристијан Шмит, на Судот и на Централната изборна комисија (ЦИК) на Босна и Херцеговина, со кои беше казнет поранешниот претседател на ентитетот Милорад Додик.
Милорад Додик беше осуден и отстранет од функцијата на почетокот на август, откако беше осуден за непочитување на одлуките на високиот претставник на меѓународната заедница во Босна и Херцеговина, Кристијан Шмит.
Меѓу другото, Шмит, со својот авторитет, ги поништи неуставните закони донесени од Република Српска со кои се обиде да ги оспори одлуките на државниот Уставен суд на Босна и Херцеговина, до кој Додик поднесе жалба на пресудата.
Белгија најави признавање на палестинската држава на Генералното собрание на ОН
Белгија ќе ја признае палестинска држава на Генералното собрание на ОН, изјави во вторник (2 септември) министерот за надворешни работи Максим Прево, зголемувајќи го меѓународниот притисок врз Израел по сличните потези на Австралија, Велика Британија, Канада и Франција, објави Ројтерс.
Под зголемените глобални критики за војната во Газа, Израел е незадоволен од најавата на голем број земји дека формално ќе ја признаат палестинска држава на седница на телото на ОН подоцна овој месец.
„Белгија ќе им се придружи на потписниците на Декларацијата од Њујорк, отворајќи го патот за решение за две држави, имено палестинска држава која мирно коегзистира со Израел“, напиша Прево во објава на мрежата X.
Одлуката доаѓа „во светлината на хуманитарната трагедија што се одвива во Палестина, особено во Газа, и како одговор на насилството што Израел го врши кршејќи го меѓународното право“, додаде Прево.
Белгија, исто така, ќе разгледа воведување на 12 санкции против Израел, како што се забрана за увоз на производи од неговите населби и ревидирање на политиките за јавни набавки со израелските компании, како и прогласување на лидерите на Хамас (палестинска група која САД и ЕУ ја прогласија за терористичка организација?) за персона нон грата во Белгија, додава Прево.
Палестинците долго време бараат држава на Западниот Брег и Газа, окупирани од Израел, со Источен Ерусалим како главен град.
Соединетите Држави тврдат дека таква држава може да се воспостави само преку директни преговори меѓу Израелците и Палестинците.
„Белгија, членка на Европската Унија, донесе одлука да го зголеми притисокот врз израелската влада и Хамас“, рече Превота.
Врховниот суд на Обединетите Нации во 2024 година пресуди дека израелската окупација на палестинските територии, вклучувајќи го Западниот Брег и неговите населби, е нелегална и дека израелската армија треба да се повлече што е можно поскоро.
Израел, од друга страна, тврди дека териториите не се окупирани во правна смисла бидејќи се наоѓаат на спорно земјиште, но ОН и поголемиот дел од Меѓународната заедница ги сметаат за окупирани територии.
ЦУК: Два активни пожара, три под контрола
Два пожара се активни во моментов низ државава, додека три се ставени под контрола. Изминатото деноноќие, до осум часот утрово, на територија на државава регистрирани се вкупно 18 пожари на отворен простор. Од нив, 13 се изгаснати, соопштија денеска од Центарот за управување со кризи.
Нискостеблеста вегетација гори во подрачјето на селата Црнилиште и Долгаец во општина Долнени. Мешана шума гори во регионот на селото Никуштак во општина Липково.
Ставени под контрола се пожарите во општините Гевгелија, Македонски Брод и Гази Баба. Станува збор за приземен пожар на планината Кожуф, опожарена мешана шума во „Јасен“, како и запалено ѓубриште во „Вардариште“.
Изгаснатите пожари биле на територија на општините Арачиново, Валандово, Делчево, Илинден, Кавадарци, Куманово, Липково, Радовиш, Свети Николе, Чешиново - Облешево. Останатите три биле во подрачјето на општина Струга.
Инаку на територијата на цела држава е прогласена кризна состојба која ќе трае до 7 септември.
За да се зајакнат капацитетите во справување со пожарите, Дирекцијата за заштита и спасување преку општините потпиша договори со 352 граѓани што се пријавија на неодамнешниот повик за обука на пожарникари
Продолжува потрагата по загинатите во земјотресот во Авганистан
Од Џалалабад денеска (2 септември) продолжија спасувачките операции со хеликоптери во обид да се стигне до селата во епицентарот на земјотресот што го погоди Авганистан.
Нивна задача е да ги пренесат повредените во регионалната болница во овој источен авганистански град, јави Би-Би-Си.
Според локалното население, многу луѓе сè уште се заробени под урнатините. Во планинскиот терен на Кунар, пристапот по пат до погодените области е тежок дури и во најдобри временски услови. Ќе бидат потребни денови за да се процени целосниот обем на катастрофата.
Талибанската влада апелираше за меѓународна помош.
ОН ослободија итни средства, додека Велика Британија вети помош од 1 милион фунти (1,3 милиони долари), нагласувајќи дека парите нема да одат во рацете на Талибанците.
Индија испрати храна и материјали за помош, вклучувајќи шатори. Кина, исто така, вети поддршка.
Земјотрес со јачина од 6 степени ја погоди источната авганистанска провинција Кунар, со епицентар на само 27 километри оддалеченост од градот Џалалабад, петти по големина град во земјата.
Бројот на загинати од земјотресот се искачи на над 1000 луѓе, додека над 3500 лица се повредени.
Според талибанската влада, некои села се целосно уништени. Оддалеченоста на областите погодени од земјотресот го отежнуваат пребарувањето и спасувањето. Се стравува дека многу луѓе се заробени под урнатините
Најмалку илјада загинати во свлечиште во Судан
Најмалку 1000 луѓе загинаа во лизгање на земјиште во оддалечените планини Мара во западен Судан, соопшти бунтовничката група Движење за ослободување на Судан/Армија.
Како што пренесува Би-Би-Си, обилните дождови кои го зафатиле регионот неколку дена предизвикале одрон во неделата, кој оставил само еден преживеан и „израмнил“ голем дел од селото Тарасин, се вели во соопштението на групата.
Движењето апелира за хуманитарна помош од Обединетите нации и други регионални и меѓународни организации.
Многу жители од државата Северен Дарфур побарале засолниште во регионот на планините Мара, откако војната меѓу суданската армија и паравоените Сили за брза поддршка ги принуди да ги напуштат своите домови.
Гувернерот на Дарфур, кој е сојузник на армијата, Мини Минави, го нарече одронот „хуманитарна трагедија“.
Граѓанската војна што избувна во април 2023 година меѓу суданската армија и паравоените Сили за брза поддршка предизвика глад во земјата и доведе до обвинувања за геноцид во западниот регион Дарфур.
Проценките за бројот на загинати од граѓанската војна значително се разликуваат, но американски официјален претставник минатата година процени дека до 150 000 луѓе биле убиени од почетокот на непријателствата во 2023 година. Околу 12 милиони луѓе избегаа од своите домови.
Фракциите на Движењето за ослободување на Судан/Армија, кое ја контролира областа каде што се случи одронот, ветија дека ќе се борат заедно со суданската војска против паравоените Сили за брза поддршка.
Кос: Црна Гора може да стане членка на ЕУ во 2028, Албанија во 2029 година
Еврокомесарката за проширување Марта Кос денеска (1 септември) изјави дека Црна Гора би можела да стане првата земја што следна ќе се приклучи на Европската Унија во 2028 година, а Албанија би можела тоа да го направи во 2029, пренесе агенцијата Бета.
На панел за проширувањето на ЕУ на Бледскиот стратешки форум, Кос порача дека вклучувањето на нови земји во Унија не е само зголемување на територијата на блокот или бројот на жители, туку и нејзина заштита од надворешни влијанија.
„За мене, процесот на проширување денес е еден вид обединување на Европа, какво што никогаш не сме имале во историјата“, рече Кос.
Таа ја истакна важноста на лидерството на патот кон членство во ЕУ, како и порешителното спроведување на реформите во земјите-кандидати.
Како позитивни примери еврокомесарката ги наведе црногорскиот и албанскиот премиер, Милојко Спајиќ и Еди Рама, и рече дека е оптимист во врска со влезот на овие земји во ЕУ.
„Напредуваме со Црна Гора и можно е, доколку го завршиме техничкиот дел од преговорите во 2026 година, таа да стане 28-ма членка на Европската Унија во 2028 година“, рече Кос, додавајќи дека Албанија би можела да се приклучи на ЕУ во 2029 година.
Говорејќи на панелот, албанскиот премиер, пак, оцени дека влезот на земјите од Западен Балкан во ЕУ ќе ја направи организацијата „посилна и покомпактна“, додека црногорскиот шеф на владата ја нагласи важноста на компромисот во оваа мултиетничка држава.
„Ако ЕУ се прошири за да нè вклучи и нас, таа ќе биде посилна и покомпактна. Зошто? Затоа што нема да остави ниту еден дел отворен за вируси, микроби, напади и инфекции“, рече Рама.
Словенечкиот премиер Роберт Голоб ги повика земјите од Западен Балкан да го искористат „отворениот прозорец“ за пристапување кон ЕУ, кој го отвори војната во Украина.
Голоб, исто така, зборуваше за тоа како да се избегнат евентуални блокади од страна на поединечни земји на патот кон проширување на ЕУ.
„Формулата 26 или 27-1 веќе функционираше, па би можела да функционира и во овие случаи“, рече Голоб.
Бледскиот стратешки форум, која традиционално се одржува во Блед, Словенија, кон крајот на август или почетокот на септември, собира учесници од различни области за размена на мислења и идеи за надминување на сегашните и идните предизвици.
Илјадници граѓани во Белград излегоа на протест по повик од средношколците
Повеќе илјади граѓани се собраа на антивладин протест на Савскиот плоштад во Белград на 1 септември, по повикот од средношколците во блокада на првиот ден од учебната година.
На протест тие повикаа преку социјалните мрежи со пораката „Средношколците памтат“.
Собрани кај поранешната зграда на Главната железничка станица, на барање на учениците и студентите, демонстрантите не креваат никаква бучава. Тие беа замолени да ги остават свирчињата дома бидејќи ова е комеморативен марш, пренесува агенцијата Бета.
Граѓаните се собраа на протестот доаѓајќи во колони од повеќе правци, а сообраќајот во тој дел од Белград е запрен.
Радио Слободна Европа (РСЕ) разговараше со некои од учесниците на протестот.
Сања Тасиќ вели дека протестира „од истата причина како и другите луѓе“.
„Да бараме промени што сè уште не се случиле. Бараме владеење на правото, еднаквост за сите, праведно општество“, рече таа.
Собир се организира и на кампусот на Универзитетот во Нови Сад, каде што беа прочитани имињата на загинатите во трагедијата на Железничката станица со пораката: „Нема да заборавиме и нема да се откажеме“.
На протестот се придружија и земјоделците.
Претходно во текот на денот и во други градови низ Србија, студенти и граѓани одржаа комеморативни собири со кои им одадоа почит на 16-те лица кои загинаа при уривањето на настрешницата на реконструираната Железничка станица во Нови Сад на 1 ноември 2024 г. Меѓу загинатите беше и еден македонски државјанин, Васко Саздовски, кој работеше како научник во Нови Сад.
Причината за протестот во Белград и собирите во останатите градови е одбележување на десет месеци од трагедијата во Нови Сад која предизвика масовни протести низ Србија и блокада на високообразовните институции.
Демонстрантите бараат одговорност од власта за оваа несреќа.
Власта, пак, отфрла одговорност, а претседателот Александар Вучиќ одби да распише предвремени парламентарни избори, кои беа побарани во мај од страна на демонстрантите предводени од студентите.
Вишото јавно обвинителство во Нови Сад, на 30 декември, поднесе обвинение за случајот со настрешницата, но кон средината на април Вишиот суд во Нови Сад го врати „на понатамошна обработка“.
Со ова постапката се врати во фаза на истрага.
Во одделна постапка, Обвинителството за организиран криминал на Србија на 1 август објави дека уапсило 11 лица осомничени за корупција во врска со проектот за модернизација на пругата од Нови Сад до унгарската граница. Дел од тој проект беше и реконструкцијата на железничката станица во Нови Сад.
Покрај поранешниот министер за градежништво Томислав Момировиќ, кој беше уапсен на 1 август, во случајот е опфатен и поранешниот министер Горан Весиќ, кој е на болничко лекување.
Медиумите на 15 август објавија дека сите осомничени се испратени во домашен притвор.
Мицкоски и Христовски тврдат дека имало незаконско следење, детали не откриваат
На одбележување на Денот на Агенцијата за национална безбедност (АНБ) – 1 септември, премиерот Христијан Мицкоски и директорот на оваа институција, Бојан Христовски, излегоа со тврдења дека во земјава имало незаконско следење, но детали не споделија.
На новинарско прашање како ги коментира информациите дека лично тој бил следен и прислушуван, премиерот посочи дека не би можел да зборува за детали, дека тоа е „државна тајна“ и така биле класифицирани и документите.
„Но, факт е дека двете агенции, и Агенцијата за разузнавање и АНБ темелно се занимавале со претседателот на, во тоа време, најголемата опозициска партија т.е. со мене, меѓу другото и со новинари, бизнисмени. Така што да оставиме периодот процесот да тече, да видиме што ќе каже обвинителството и судиите во еден судски процес“, изјави Мицкоски.
Мицкоски рече дека е „навикнат на таков тип на луѓе“ и оти очекува овие, како што ги нарече, „глодари“ да завршат зад решетки и еднаш засекогаш да се стави крај на злоупотребите на безбедносните агенции за вакви цели.
Повеќе детали не откри ниту актуелниот директор на АНБ, Бојан Христовски, освен што меѓу виновниците посочи еден поранешен директор на Агенцијата.
„Тоа што се случувало внатре било да една помала група составена од еден поранешен директор и помала група вработени во институцијата, и тоа како имаме индиции дека ја злоупотребиле својата службена положба. За истото е известено надлежното Јавно обвинителство и повеќе детали за ова не можам да споделам бидејќи се работи за детали кои се со виска класификација и се сензитивни“, рече Христовски додавајќи дека не сака да наруши некаков законски процес или евентуална истрага што би била отворена во иднина.
За тоа колкава група на луѓе биле прислушувани и следени, директорот не даде одговор туку им посочи на новинарите да се обратат до Јавното обвинителството.
ВМРО-ДПМНЕ како опозиција тврдеше дека во земјава продолжило незаконско следење и прислушувања, а истите обвинувања ги изнесе и по преземањето на власта по парламентарните избори во мај 2024 година.
Денеска, директорот на АНБ, обвини дека Агенција со која раководи, а чии ресурси биле злоупотребени, во пракса не доживеала никаква реформа туку сето тоа било само „фасада“.
Оваа Агенција започна со работа на 1 септември 2019 година откако во Северна Македонија беше спроведена реформа во безбедносно-разузнавачкиот сектор. Тоа значеше одземање на ингеренции за следење на комуникациите од Управата за безбедност и контраразузнавање (УБК) во рамки на МВР и формирање на Оперативно-техничката агенција (ОТА) и Агенцијата за национална безбедност (АНБ).
Реформите следуваа откако во 2016 година, СДСМ како опозиција го започна проектот „Вистината за Македонија“ обелоденувајќи ја аферата со незаконското следење на комуникациите за што почна да објавува и прислушувани разговори т.н. бомби. За аферата беше отворена и истрага, а потоа следуваше и судски процес кој во јавноста беше познат под името „Таргет-Тврдина“. Според обвинението за случајот, со прислушувањето нелегално биле таргетирани над 5.000 телефонски броеви, а опфатени биле над 20.000 граѓани.
Но, овој судски процес заврши неславно бидејќи кривични дела на обвинетите за прислушувањето застареа и случајот не дочека изрекување правосилна пресуда.
Случај „Геријатрија“: Директорот негира дека барал мито за болнички прием
Двајцата обвинети во случајот познат во јавноста како „Геријатрија“, кој се однесува на барање мито, се изјаснија дека не се чувствуваат виновни во судскиот процес што започна денеска (1 септември) во Основниот кривичен суд во Скопје.
Обвинети во предметот се Мухсин Арифи кој како директор на Специјализирана болница за геријатриска и палијативна медицина се товари за примање мито и Блерим Амити кој се гони за примање награда за противзаконито влијание.
Според обвинителниот акт, Арифи побарал 20.000 евра за да овозможи во болницата да биде примена пациентка во тешка здравствена состојба. Амити, пак, кој претходно го познавал сведокот, се понудил да посредува и ги примил парите при што беше фатен на лице место од полицијата.
Обвинителката во случајот, Искра Хаџи Василева, во воведните зборови пред судот нагласи дека случајот е пример за длабоко вкоренета корупција во општеството.
„Пропорциите и интензитетот на корупцијата се толку многу длабоки што нè потсетуваат дека ја засегаат секоја сфера од нашето живеење“, рече таа.
Хаџи Василева во судницата рече и дека обвинетите дејствувале од лукративни причини, со цел лично богатење, а за тоа ја искористиле ранливоста на пациентката и нејзината потреба за итна медицинска грижа.
Адвокатите на обвинетите, пак, најави дека во текот на судскиот процес ќе презентираат докази со кои тврдат ќе покажат оти ниту Арифи ниту Амити не можеле односно немале намера да извршат какво било кривично дело.
„Доказите кои ќе бидат изнесени и презентирани во понатамошниот тек од постапката, убедени сме дека ќе упатат на недоразбирање што настанало во овој т.н. кривично правен настан“, соопшти одбраната.
Случајот со „Геријатрија“ беше обелоденет во април годинава, а обвинението беше поднесено на почетокот на јули.
Барањето мито, според тврдењето на обвинителството, било пријавено од сведок кој е давател на доживотна издршка на пациентката за која се барало болнички прием во Специјализираната болница за геријатриска и палијативна медицина.
Десет месеци од трагегијата во Нови Сад, комеморативни собири во неколку српски градови
По повод десет месеци од трагедијата што се случи на 1 ноември во Нови Сад, студенти и граѓани денеска (1 септември) во неколку српски градови им оддадоа почит на 16-те лица кои загинаа при уривањето на настрешницата на главната железничка станица во градот.
Во точно време кога се случи трагедијата, 11:52 часот, се одржаа комеморативни собири кај зградата на Железничката станица во Нови Сад, на булеварот „Крал Александар“ во Белград, како и во Ниш и Краљево.
Наасобраните граѓани носеа транспаренти на кои пишуваше: „11:52, Нови Сад последна станица! Не смееме да им простиме на виновните“, „Да не се повтори“, „Сите ќе бидете одговорни“.
Тие, исто така, во рацете држеа цвеќиња и транспаренти со крвави дланки, кои се симбол на протестите во Србија.
Комеморативни собири одржаа и граѓани во Чачак, Параќин и Нови Пазар.
Во изминатите десет месеци, во Србија постојано се одржуваат студентски и граѓански протести, со кои се бара да бидат казнети одговорните за смртта на 16 лица и тешко повреденото едно лице во трагедијата во Нови Сад.
На 1 август, српското Обвинителство за организиран криминал објави дека уапсило 11 лица осомничени за корупција во врска со проектот за модернизација на пругата од Нови Сад до унгарската граница. Дел од тој проект беше и реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад.
Покрај поранешниот министер за градежништво Томислав Момировиќ, кој беше уапсен на 1 август, во случајот е опфатен уште еден поранешен министер, Горан Весиќ, кој моментално е на болничко лекување.
Сите уапсени се осомничени за злоупотреба на службената должност.
Според Обвинителството, апсењата се резултат на сработеното од страна на Работната група за истражување на финансиските текови поврзани со проектот за модернизација на железницата од Нови Сад до унгарската граница.
Главната железничка станица во Нови Сад беше отворена во јули 2024 година, по тригодишна реконструкција.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете