Вести
Зеленски најави заедничко производство на дронови со САД среде извештаи за прекин на испораките на оружје
Претседателот на Украина објави историски договор со американска компанија основана од поранешен извршен директор на Google за заедничко производство на дронови, вклучително и пресретнувачи, додека Киев се обидува да ја зајакне својата одбрана во услови на сè поинтензивни руски воздушни напади и намалена поддршка од администрацијата на Трамп.
„Потпишан е договор со силната американска компанија Swift Beat,“ објави Володимир Зеленски на својот официјален канал на Telegram на 3 јули, при почетокот на неговата посета на Данска. „Станува збор за стотици илјади дронови уште оваа година и можноста за значително зголемување на производството следната година.“
Swift Beat е основана од поранешниот извршен директор на Google, Ерик Шмит, кој учествуваше во церемонијата на потпишување заедно со Зеленски и министерот за одбрана Рустем Умеров.
Компанијата, според кабинетот на Зеленски, веќе има значително присуство во Украина, специјализирана е за дронови базирани на вештачка интелигенција и веќе соработувала со украински инженери и воени претставници.
Компанијата засега не даде коментар.
Оваа најава доаѓа во момент кога Financial Times објави дека Зеленски треба да оствари телефонски разговор со американскиот претседател Доналд Трамп на 4 јули, на кој се очекува да се разговара за наводното запирање на одредени клучни испораки на оружје од страна на Вашингтон.
Извори запознаени со ситуацијата за весникот изјавиле дека паузата ги засега противвоздушните ракети „Патриот“, преносливите ракетни системи „Стингер“, прецизни артилериски гранати, повеќе од 100 ракети „Хелфајр“ и ракети воздух-воздух од серијата „АИМ“.
Во меѓувреме, рускиот претседател Владимир Путин и Трамп исто така требаше да имаат телефонски разговор на 3 јули, нивниот прв јавно објавен разговор по повеќе од две недели.
Министерството за одбрана на Украина соопшти дека не добило официјално известување од Вашингтон за какви било промени во воената помош, но потврди дека побарало телефонски разговор со американските партнери „за појаснување на деталите.“
Киев го повикал вршителот на должноста амбасадор на САД во Украина, Џон Хинкел, на 2 јули за да изрази загриженост во врска со паузата.
Европските сојузници реагираа со вознемиреност.
Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, предупреди дека Украина „не може да опстане без поддршка од партнерите на краток рок“ и повика на „умерен но цврст“ пристап за одржување на помошта. Министерот за одбрана на Полска, Владислав Косинијак-Камиш, ја нарече одлуката на Вашингтон „жална“ и нагласи дека поддршката за Украина е „во национален интерес на Полска.“
Кремљ, пак, ги поздрави извештаите.
„Колку помалку оружје се испраќа во Украина, толку побрзо ќе заврши специјалната воена операција,“ изјави портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, на 2 јули, повторувајќи ја одамна утврдената позиција на Москва.
Посетата на Зеленски на Данска ќе вклучува понатамошни разговори за заедничко производство на одбранбена опрема и други мерки за зајакнување на способноста на Украина да се спротивстави на руските напади.
„Ова е сериозен удар за Украина, за Европа и за НАТО, доколку САД ја намалат поддршката за Киев,“ изјави данската премиерка Мете Фредериксен.
„Не гледам никаков знак дека Путин сака мир, и не верувам ниту за момент дека има намера да застане со Украина,“ нагласи таа.
Ниту Белата куќа, ниту кабинетот на Зеленски формално го потврдија времето на разговорот со Трамп, кој според FT може и да се промени.
види ги сите денешни вести
Обвинителството оформи предмет за наводите за незаконско следење на комуникациите
Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција денеска (2 септември) соопшти дека по насоки на државниот јавен обвинител, Љупчо Коцевски оформило предмет во кој се преземаат дејствија на проверки на наводите за следење на премиерот.
При тоа, од Обвинителството посочуваат дека детално ќе бидат испитани и наводите во последните известувања од АНБ.
Оттаму додаваат и дека Јавното обвинителство нема никаква можност за незаконско следење на комуникациите.
- Обвинителството единствено ги проследува законски заснованите барања од АНБ за превентивни разузнавачки мерки до Врховниот суд, кој потоа издава соодветна наредба за реализација на мерките. Согласно законот за следење на комуникациите, наредба за посебни истражни мерки може да се издаде само за кривични дела строго предвидени во самиот закон, посочуваат од Обвинителство.
Директорот на Агенцијата за национална безбедност (АНБ), Бојан Христовски вчера изјави дека за случајот е информирано надлежното јавно обвинителство. Сепак, тој не откри детали колку лица биле опфатени со прислушувањето бидејќи се работи за класифицирани документи.
За периодот кога е вршено прислушувањето, Христовски рече дека во 2019 година АНБ била сѐ, само не реформирана агенција.
- Тоа што се случувало внатре било да една помала група составувајќи ја од еден поранешен директор и помала група вработени, и тоа како имаме индиции дека ја злоупотребиле својата службена положба. За истото е известено надлежното јавно обвинителство и повеќе детали за ова не би можел да споделам, се со висока квалификација и се сензитивни, и не би сакале да нарушиме некој законски процес и воедно да попречиме процес кој е или би бил отпочнат од јавното обвинителство, рече Христовски.
Премиерот Христијан Мицкоски, кој бил следен во периодот кога бил опозициски лидер, рече дека остава работата да ја заврши обвинителството. Тој се надева дека оние што ја злоуотребиле службената положба во тоа време, ќе одговараат.
- Очекувам овие глодари да завршат онаму каде што им е местото, позади решетки, еднаш засекогаш да се ставио крај на злоупотребата на ваквиот тип на агенции и ресурсите со кои тие располагаат, изјави вчера Мицкоски.
Коментирајќи ги наводите за следење на премиерот и други функционери, лиерот на СДСМ, Венко Филипче денеска рече дека „јавноста заслужува одговори и транспарентност.
„Да ве потсветам имаше најава некаква за поткуп на премиерот, понатаму дека бил следен со дронови, понатаму дека ќе има дестабилизација и еве сега некакво следење. Денеска има изјава и од поранешниот директор на Агенцијата за национална безбедност, и тој самиот вели, еве, барем нека се декласифицираат информацијата, па да видиме каква е вестината. За да нема лов на вештерки, лов на вештерки, лов во матно мислам дека граѓаните јавноста го заслужуваат тоа“, рече Филипче.
Природно-математичкиот факултет во Нови Сад ја обвини полицијата за насилство врз демонстрантите
Управата на Природно-математичкиот факултет (ПМФ) во Нови Сад ја обвини полицијата за „физичко насилство и употреба на хемиски средства“ врз студентите и другите демонстранти за време на протестната прошетка во тој град на 1 септември.
Со комеморативни протестни прошетки во повеќе градови низ Србија на 1 септември, десетици илјади граѓани одбележаа десет месеци од загинувањето на 16 лица при уривањето на настрешницата на железничката станица во Нови Сад.
Инцидентите во Нови Сад се случија по протестната прошетка, во близина на универзитетскиот кампус, каде што се наоѓаат повеќето факултети.
Откако собирот во Нови Сад заврши, дел од демонстрантите се упатија кон Факултетот за физичко образование во тој град, создавајќи врева.
Десетици припадници на Жандармеријата, кои стоеја пред зградата на факултетот, набргу почнаа да ги потиснуваат кон кампусот.
Студентите кои учествуваа во блокадата ги обвинија на социјалните мрежи за неоправдана прекумерна сила и тепање на демонстрантите.
Министерството за внатрешни работи, од друга страна, тврди дека полицијата „професионално и навремено“ реагирала согласно законот, и дека повеќе демонстранти во Нови Сад фрлале пиротехнички средства и различни предмети кон припадниците на полицијата.
Уапсени се три лица.
Управата на Природно-математичкиот факултет (ПМФ) во Нови Сад во соопштение повика на зачувување на автономијата на универзитетот и на „прекин на сè поизразеното насилство на улиците на Србија, особено кон студентите“.
„Како нивни професори, секогаш цврсто ќе стоиме зад нашите студенти, кои на мирен начин го искажуваат својот протест со кој бараат одговорност за уривањето на настрешницата на Железничката станица во Нови Сад“, се наведува во соопштението.
„Исто така, никогаш нема да реагираме со сила кон нашите студенти – тие секогаш биле и ќе останат наши млади колеги со кои соработуваме во интерес на образованието и општиот општествен интерес“, соопшти Управата на новосадскиот ПМФ.
Несреќата на Железничката станица во изминатите десет месеци предизвика масовни протести низ цела Србија, на кои се бараше одговорност од власта.
Власта ја отфрли одговорноста за несреќата, а претседателот на државата, Александар Вучиќ, одби да распише вонредни парламентарни избори, кои во мај ги побараа демонстрантите предводени од студентите.
Автопревозниците во БиХ постигнаа договор со властите, најавено повлекување на возилата од протестот
Постигнат е договор меѓу претставниците на автопревозниците и претставниците на власта во Босна и Херцеговина, соопшти попладнево тамошниот Авто-мото клуб.
Велибор Пеулиќ, главен координатор на Конзорциумот „Логистика БиХ“, коj ги обединува автопревозниците, во изјава за новинската агенција Срна, рече дека превозниците го прекинале штрајкот бидејќи се исполнети сите барања.
Со министерот за финансии и трезор во Советот на министри, Срѓан Амиџиќ го решаваме прашањето за поврат на ДДВ, но и тоа го усогласивме“, изјави Пеулиќ, пренесува Срна.
Тој додаде дека ќе работат со Управата за индиректно оданочување на БиХ, на намалување на времето на задржување на превозниците на царинските терминали.
Во изминатите два дена, автопревозниците ги блокираа царинските терминали и пристапите кон најголемите градови поради, како што велат, дискриминација и во Европската унија, и во БиХ.
Меѓу другото, бараа намалување на давачките, како и поедноставени правила за обука и вработување на возачи.
Министерот за транспорт на БиХ, Един Форто, изјави на 1 септември дека барањата на автопревозниците, главно се исполнети, дека некои од нив треба да ги исполнат пониските нивоа на власт, додека клучното – изземање на возачите од правилото на ЕУ за престој од 90 дена во шест месеци – може да се реши само со заедничко барање на земјите од регионот до Брисел.
Блокадата на главните сообраќајни правци од страна на камионите ја парализираше економијата на Босна и Херцеговина, која за 24 часа изгуби најмалку 16 милиони евра.
Толку, во просек, дневно се наплатуваат даноци, царини и транспортни услуги за увоз и извоз.
Според податоците на Агенцијата за статистика на БиХ, во првите четири месеци од оваа година со камиони биле извезени 1,53 милиони тони стока, а увезени 118.600 тони, или околу 464 милиони евра вредна стока неделно.
Евробарометар: 70 отсто од македонските граѓани поддржуваат членство во ЕУ
Вкупно 70 отсто од македонските граѓани го подржуваат членството на земјата во Европската Унија. При тоа, од зачленувањето очекуваат придобивки како што се отворени граници, слободна трговија и подобар квалитет на животот - покажуваат резултатите од најновото истражување на Евробарометар посветено на процесот на проширување на ЕУ.
На прашањето „Кога сметаат дека Северна Македонија ќе стане земја членка на ЕУ“, 27 отсто одговориле „во следните пет години“, 35 проценти „за пет до 15 години“, а 16 отсто дека „ќе бидат потребни повеќе од 15 години, но ќе се стане“.
Ист толкав процент, 16, сметаат дека „државата никогаш нема да стане земја членка на ЕУ“, а шест отсто изјавиле дека не знаат.
Кога станува збор за ставот кон ЕУ, 23 проценти од граѓаните на земјава имаат „многу позитивна“ слика за Унијата, 42 отсто „прилично позитивна“, 20 проценти „неутрална“, 10 отсто „негативна“, а четири проценти „многу негативна“.
Еден процент од анкетираните немаат став.
Дури 90 отсто од анкетираните изјавиле дека „се добро“ или „делумно“ информирани за процесот на интеграција на државата во ЕУ, а 70 проценти дека членството во ЕУ би донело повеќе придобивки отколку недостатоци за земјата.
Најголема загриженост за одливот на млади и миграцијата
Како придобивки од членството во ЕУ, 48 отсто од македонските граѓани ги сметаат отворените граници и можноста за да се патува во другите земји од Унијата без визи, 43 проценти слободната трговија и бесцаринската зона, а 42 проценти поквалитетниот живот и повисокиот животен стандард.
За 44 отсто од граѓаните на земјава најголема загриженост во врска со членството во ЕУ предизвикува одливот на млади и миграцијата, за 20 проценти зголемувањето на бирократија, а за 17 отсто преголемиот број европски регулативи и ограничувањето на националната слобода.
Главна пречка за пристапувањето на земјава кон ЕУ според 41 отсто од анкетираните македонски државјани е „широко распространетата корупција“, за 38 проценти „недостигот на владеењето на правото и неадекватното судство“, а за 37 отсто „несогласувањето на одредени земји членки“.
Според истражувањето, 51 отсто од македонските државјани сметаат дека поддршка за економскиот развој на државата би придонел за понаклонет став на граѓаните кон ЕУ, а по 45 проценти оценуваат дека најголем придонес за тоа би имале поддршката за побрз процес на интеграција на државата во Унијата и поддршката на напорите за намалување на корупцијата.
Кога станува збор за тоа во кои сфери ЕУ треба да игра поголема улога во пружањето поддршка на земјава, 39 отсто од граѓаните сметаат дека тоа треба да се економскиот развој и трговијата, 32 проценти – здравството, а 24 отсто – поддршката на младите.
Довербата кон ЕУ повисока од довербата кон НАТО
Доверба кон ЕУ, според Евробарометар, изразуваат 75 отсто од македонските граѓани, што е пониска од довербата кон Светската Банка и ММФ кои изнесуваат 79, односно 76 проценти, но повисока од довербата кон НАТО, која е 73 отсто.
Во однос на финансиска поддршка од ЕУ за земјава, 93 отсто од анкетираните изјавиле дека се свесни за неа, 85 проценти сметаат дека таа поддршката е „голема или умерена“, 46 отсто оценуваат дека Унијата пружа „најзначајна финансиска поддршка на државата“, а 53 проценти дека таа поддршката е ефективна.
Во извештајот од истражувањето на Евробарометар се посочува дека во државите кандидати за членство генерално преовладува голем ентузијазам за пристапување во ЕУ, но тој во исто време е под влијание на специфични економски и геополитички проблеми на секоја земја.
Според резултатите од истражувањето, мнозинството жители на земјите од Западниот Балкан го поддржуваат зачленувањето на нивните држави во ЕУ, со исклучок на Србија каде поддршка за пристапување кон блокот е најниска во регионот и изнесува 33 отсто. Најголема поддршка за членство во ЕУ има во Албанија од 91 отсто.
Значителна поддршка за членство на нивните земји во ЕУ изразуваат и жителите на Грузија од 74 и на Украина од 68 проценти.
Највисока позитивна оценка за ЕУ нотирана во Албанија
Кога станува збор за имиџот на ЕУ, во земјите од Западниот Балкан доминира позитивна слика за Унијата, при што граѓаните ја ценат европската поддршка за економскиот развој и напорите за борба против корупцијата.
Највисока позитивна оценка за ЕУ се бележи во Албанија од 82 отсто, а најниска во Србија од 38 проценти.
Кога станува збор за земјите од т.н. Источното соседство на ЕУ, најпозитивна слика за Унијата има во Молдавија од 55 отсто, пред Украина со 49 и Грузија со 43 проценти.
Главен предизвик, според Евробарометар, претставува ниското ниво на свест за Европската Унија и политиката на проширување во сите земји кандидатки и потенцијални кандидати за членство, при што значителен дел од граѓаните изјавиле дека се чувствуваат недоволно информирани.
„Најдобро информирани“ се жителите на Молдавија и на Црна Гора, каде 48, односно 39 отсто од анкетираните изјавиле дека се „добро“ или „многу добро“ информирани.
За разлика од ова, „најслабо информирани“ се Украинците и Србите, каде таа стапка изнесува 23, односно 20 проценти.
Кога станува збор за Турција, поддршката за членство на земјата во ЕУ изнесува 49,9 отсто.
На ниво на ЕУ, пак, поддршка за пристапувањето изразуваат 56 отсто од европските граѓани, при што таа е особено висока меѓу лицата на возраст од 15 до 39 години веруваат, каде достигнува до две третини.
Генерална поддршка за проширувањето на ЕУ
Генерално, граѓаните на ЕУ го поддржуваат проширувањето и сметаат дека кандидатите за членство треба да му се приклучат на блокот кога ќе ги исполнат потребните услови, посебно оние поврзани со почитување на владеењето на правото, борбата против корупцијата и заштитата на основните права, при што 56 отсто од нив оценуваат дека нивната држава би имала корист од приемот на нови членки.
Сепак, дел од анкетираните Европејци изразуваат загриженост од миграцијата, корупцијата, криминалот и финансиските трошоци од процесот на проширување.
Кога станува збор за информираноста, 67 отсто од граѓаните на ЕУ изјавиле дека не се чувствуваат добро информирани за процесот на проширувањето.
Според еврокомесарката за проширување Марта Кос, резултатите од истражувањето покажуваат дека граѓаните на ЕУ, а особено помладите луѓе, го поддржуваат проширувањето.
- Евробарометарот испраќа уште една јасна порака: луѓето сакаат кредибилен процес базиран на вредности, воден од вистински реформи. Заедно со земјите членки ќе се ангажираме директно со граѓаните, ќе се осврнеме на нивните загрижености и ќе покажеме како проширувањето носи мир, просперитет и пообединета Европа, порача Кос.
Со истражувањето за поддршката на процесот на проширување на ЕУ биле опфатени сите 27 земјите членки на Унијата, како и државите кандидати и потенцијални кандидати за членство.
До ДИК доставени 69 иницијативи за градоначалници на општините и за градоначалник на Град Скопје
До вчера на полноќ до подрачните одделенија и канцеларии на Државната изборна комисија (ДИК) доставени се вкупно 69 иницијативи за предлагање на листи за градоначалници на општините и градоначалник на Град Скопје.
Од ДИК денеска (2 септември) соопштија и дека се доставени 68 иницијативи за предлагање на листи на советници за советите на општините и советот на Град Скопје.
- Листите на кандидати заедно со евидентираните потписи како предлог и целокупната друга документација се поднесуваат до општинските изборни комисии до 13 септември 2025 година, до 24 часот, кои одлучуваат за потврдување на истите - велат од ДИК.
Потписи за независни кандидати за градоначалници се собрани за општините Пробиштип, Македонска Каменица, Куманово, Крива Паланка, Охрид, Дебарца, Прилеп, Долнени Струга, Дебар Струмица, Радовиш, Брвеница, Свети Николе, Гевгелија, Демир Капија, Кичево, Македонски Брод, Кочани, Чешиново Облешево, Битола, Могила, Новаци, Ресен, Гостивар, Демир Хисар, Виница, Сарај, Центар, Аеродром,Карпош , Шуто Оризари, Арачиново, Кисела Вода, Зелениково, Студеничани, Чучер Сандево и градоначалник на Град Скопје.
- Кон листите за кандидати поднесени од група избирачи, покрај Образецот за собрани потписи за листата за градоначалник на општината односно Градот Скопје и/или листа на кандидати за членови на советот на општината односно Советот на Градот Скопје, се доставуваат и сите документи кои се потребни согласно Упатството за начинот и постапката за поднесување на прием и потврдување на кандидатски листи за локалните избори 2025, кое е објавено на официјалната веб-страна на Државната изборна комисија.
Рокот за собирање на потписите заврши ноќеска, 1 септември 2025 година во 24 часот на полноќ, стои во соопштението од ДИК.
Локалните избори беа распишани на 9 август. Првиот круг на гласање ќе се одржи на 19 октомври, а две недели подоцна – на 2 ноември и вториот круг.
Ова ќе бидат осми по ред локални избори од независноста на државата.
Националното студентско тело бара зголемување на сумата за субвенциониран студентски оброк
Националното студентско тело бара зголемување на сумата за субвенциониран студентски оброк. Ова тело, кое е претставничко на сите студенти во државата, денеска (2 септември) преку писмено соопштение бара сумата за субвенционираниот оброк да се искачи од 140 на 150 денари.
Барањето доаѓа пред носењето на републичкиот Буџет за 2026 година.
-Согласно Законот за субвенциониран студентски оброк, износот се усогласува во согласност со инфлациската стапка после секоја фискална година, а пред донесување на републичкиот Буџет за следната година. Последен пат, висината на сумата за субвенционираниот оброк се промени во 2023 година од 120 на 140 денари - се вели во соопштението од Националното студентско тело.
Студентите, во нивното денешно соопштение наведуваат дека инфлациската стапка во Република Северна Македонија во 2024 година изнесува 3,5% (согласно податоците на НБРМ и ДЗС).
Дополнително согласно проекциите на ММФ, инфлациската стапка за 2025 година ќе изнесува 3,4%, додека НБРМ, проектира 3% инфлација за 2025. Доколку се направи пресметка за двете години, сумата на студентскиот оброк треба да порасне за 10 денари во 2026 година – се додава во соопштението.
Од Националното студентско тело посочуваат дека мерката ја користат околу 30.000 студенти во државата во текот на 9 месеци во една година. Според ова, како што велат оттаму, за зголемувањето кое се бара би биле потребни дополнителни 70.200.000 денари или 1.141.463 EUR годишно.
-Ова усогласување не претставува дополнителна привилегија, туку неопходен чекор за зачувување на реалната вредност на студентскиот оброк. Со ова зголемување, ќе се обезбеди поголема сигурност и поддршка на студентите во услови на растечки животни трошоци, ќе се олесни нивниот финансиски товар и ќе придонесе кон создавање подобри услови за студирање – истакнуваат од Националното студентско тело.
Аплицирањето за субвенциониран студентски оброк за академската 2025/2026 година почна на средината на август. Финансиската поддршка изнесува 140 денари дневно и е наменета за купување храна. Средствата можат да се користат од понеделник до сабота кај правни лица кои произведуваат, подготвуваат или продаваат храна.
Исплата не се врши во периодот на летниот распуст – од 1 јули до 1 октомври.
Одбиен предлогот за спојување на постапките во случајот „Адитив“
Судечкиот совет во Кривичниот суд денеска го одби предлогот на обвинителството за спојување на постапките во случајот „Адитив“, кој се однесува на злоупотреби во државната компанија ЕСМ и фиктивни тендери вредни милиони евра.
Според судот, спојувањето би довело до непотребно одолговлекување и би ги ставило обвинетите во потешка положба. Согласно одлуката, Случајот „Адитив“ сега ќе се води преку две одвоени постапки.
Првиот предмет опфаќа над 30 физички и правни лица, меѓу кои и поранешни директори и функционери, обвинети за злосторничко здружување, злоупотреба на службена положба, перење пари и оддавање службена тајна.
Вториот предмет во кој е и поранешната претседателка на Државната комисија за спречување на корупција, Татјана Димитровска, е оформен како продолжение на истрагата, со обвинителен акт против едно лице (Б.Н.) и обвинителен предлог против Димитриевска и уште двајца (Б.П.М. и М.С.) за кривично дело „оддавање службена тајна“.
Одлучувајќи по денешниот предлог на обвинителството за спојување на постапките, Судот оцени дека предметите се различно оформени, со различен број обвинети и степен на подготвеност, што не дозволува нивно спојување без да се наруши економичноста и правата на обвинетите.
„Не постојат услови за спојување на постапката, токму поради тоа обвинетите за кои е поднесен обвинителен предлог да не бидат изложени на долготрајно судење“, рече судијката Лидија Петровска.
Обвинителството, пак, го бранеше предлогот за спојување со аргумент дека постои меѓусебна врска меѓу кривичните дела и заеднички докази, но, судот остана на ставот дека раздвоените постапки се поцелисходни.
Судењето за предметот „Адитив“ во кое се опфатени над 30 физички и правни лица за злоупотреби во државната компанија ЕСМ и фиктивни тендери вредни милиони евра, продолжува на 15 септември. Додека, за вториот предмет ќе биде дополнително утврдено.
Бројот на загинати во земјотресот во Авганистан надмина 1.400, Tалибанците бараат помош од странство
Во разорниот земјотрес на истокот на Авганистан на 31 август загинаа повеќе од 1.400 лица - соопштија на 2 септември талибанските власти, кои побараа помош од странство.
Претходно, беше соопштено дека бројот на загинати во земјотресот се искачил на 1.124.
Најмалку 3.251 лице е повредено, а повеќе од 8.000 куќи се уништени во катастрофата, беше наведено.
Талибанските власти утрото по земјотресот, на 1 септември, првично соопштија дека најмалку 800 луѓе загинале, а речиси 3.000 се повредени во земјотресот со јачина од 6 степени според Рихтеровата скала, со епицентар кај Џалалабад, близу пакистанската граница.
„Потребна ни е (помош), бидејќи многу луѓе овде ги загубија своите животи и домови“, изјави портпаролот на Министерството за здравство под контрола на талибанците, Шарафат Заман, за Ројтерс на 1 септември.
Владата предводена од талибанците не е официјално признаена од ниту една земја, освен Русија, иако хуманитарните организации се обидуваат да одржат контакти, и покрај пречките што всушност самите талибански власти ги поставија.
Амнести интернешнл упати повик за „итна хуманитарна помош“, но оваа организација за човекови права со седиште во Лондон исто така остро ги критикуваше талибанците поради отежнување на операциите за спасување. Исто така го критикуваше и Пакистан поради истовремената присилна репатријација на речиси два милиони авганистански бегалци, велејќи дека тоа ги влошува проблемите.
„Де факто, талибанските власти се исто така одговорни за намалувањето на работата на хуманитарните и помошните агенции во земјата, поради рестриктивните политики и забраната за работа на авганистанските жени за ОН, како и за други невладини организации во Авганистан. Ова е дел од систематскиот напад на талибанците врз човековите права во земјата“, се наведува во соопштението на Амнести интернешнл.
Меѓународните организации кои ја подготвуваат помошта вложија напори да нагласат дека целата помош ќе оди кај жртвите, а не во рацете на талибанските лидери.
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, изјави дека светската организација соработува со властите со цел „брзо да се проценат потребите, да се обезбеди итна помош и да се биде подготвен за мобилизирање на дополнителна поддршка“.
Мисијата на ОН во Авганистан додаде дека се „изгубени стотици животи“ и дека се мобилизирала за да обезбеди помош и поддршка за спасување животи, додека Европската унија (ЕУ) изрази „целосна солидарност со народот на Авганистан“.
Катастрофата се случи во време кога осиромашената земја се соочува со намалување на меѓународната помош поради преземањето на власта од страна на талибанците и враќањето на стотици илјади авганистански бегалци од соседните земји.
„Селата се изградени на начин што куќите се поставени, една над друга“, изјави за Радио Слободна Европа (РСЕ) Салам Ал-Џанаби, портпарол на УНИЦЕФ во Кабул.
„Тоа значи дека овие куќи паѓаат една врз друга. И токму затоа гледаме толку голем број жртви.“
Во округот Дарах Нур во Нангархар, жителите рекоа за Радио Азади, програм на РСЕ, дека сѐ уште се чувствувало тресењето на земјата на 1 септември, по земјотресот што се случи непосредно пред полноќ.
„Итно ни се потребни шатори и итна помош за повредените во болницата“, изјави Шад Нур Мазлумјар.
„Немаме храна, сè е уништено — нашите домови, опремата и кујните. Немаме ништо останато.“
Друг жител на Нангархар, 35-годишниот Шукрула Халим, рече: „Домовите на луѓето се уништени.“
„Сè е срамнето со земја. Итно треба да им се достават здравствени пакети, како и храна и основни домашни потреби“, додаде тој.
Ал-Џанаби рече дека „во моментов сите агенции на ОН во Авганистан го зголемуваат бројот на персонал таму“, и дека околу 600 домови се уништени.
„Каде живеат овие семејства? Каде живеат овие деца? Можеби за сега ќе биде во ред да останат под шатори... но во наредните три недели ќе стане студено во овој регион.“
Видео објавено на социјалните мрежи прикажува како луѓе очајно копаат по урнатините, обидувајќи се да стигнат до луѓето заробени под нив.
Повредените преживеани биле пренесени со хеликоптер од оддалечената планинска област. Талибанските официјални лица изјавија дека теренот ја отежнува достапноста на хуманитарните работници и итните служби до местото на настанот.
Забиулла Муџахид, портпарол на талибанската влада, предупреди дека се очекува зголемување на бројот на загинати и наведе дека според податоците од утрото на 1 септември, во провинцијата Кунар околу 800 лица загинале, 2.500 биле повредени, а голем број куќи уништени.
Слично, во провинцијата Нангархар загинале 12 лица, 250 биле повредени, а десетици куќи исто така се оштетени.
Претходниот земјотрес со јачина од 6,3 степени го погоди Авганистан на 7 октомври 2023 година, по што следеа силни дополнителни потреси.
Талибанската влада процени дека загинале најмалку 4.000 луѓе, но ОН дадоа многу помал број, околу 1.500. Тоа беше најсмртоносната природна катастрофа во Авганистан во поновата историја.
Две години затвор за напаѓачот на скопската градоначалничка Арсовска
Две години казна затвор доби Сулејман Љамалари, осуден дека физички ја нападнал скопската градоначалничка Данела Арсовска. Кривичниот суд ја изрече пресудата и го прогласи за виновен.
„Основен кривичен суд Скопје известува дека судот на 02.09.2025 година ја донесе и јавно ја објави пресудата по предметот К.бр.1338/25, со која обвинетиот С.Љ. го огласи за виновен за сторено кривично дело – Насилство од член 386 став 3 вв со став 1 од Кривичниот законик, по што му изрече казна затвор во траење од 2 – две години, а заради тоа што на 11.07.2025 година извршил грубо насилство врз градоначалничката на Град Скопје“, соопштија од Кривичниот суд.
Согласно член 47 од Кривичниот законик, во изречената казна затвор на обвинетиот С.Љ. му се засметува и времето поминато во куќен притвор, преиначена во мерка притвор. Од Кривичен суд додаваат дека против ваквата пресуда странките имаат право на жалба во рок од 8 дена по приемот на пресудата, до Апелациониот суд Скопје.
С. Љ. останува во притвор до правосилност на пресудата, односно до започнување со издржување на казната затвор, но не подолго од 60 – шеесет дена.
По изрекувањето на пресудата, градоначалничката Арсовска се огласи преку објава на социјалната мрежа Фејсбук.
„Ова е системска победа за жртвите на насилство, за секоја жена и мајка, за напад кој претставуваше и атак врз институцијата градоначалник. Насилникот не покажа ни трошка каење за стореното, со својот однос континуирано се исмеваше со судот и со јавноста. Дури се обиде жртвата да ја претстави како напаѓач, а себеси иако е насилник, да се претстави дека бил тепан од жена“, напиша Арсовска.
Таа на 11 јули беше физички нападната во Општина Чаир, додека вршела увид на терен, на локација каде што, како што изјави, се гради дивоградба спроти Полициската станица Чаир.
Од Обвинителството тогаш информираа дека обвинетиот (сега веќе осуден С.Љ.) извршил грубо насилство врз градоначалничката Арсовска, со кое предизвикал телесна повреда кај оштетената и чувство на несигурност, загрозување и страв во јавноста.
На 12 јули, Министерството за внатрешни работи (МВР) одобри 24-часовно обезбедување на градоначалничката Арсовска.
Кина и Русија потпишаа договор за изградба на нов гасовод низ Сибир
Кина и Русија денеска (2 септември) потпишаа договор за изградба на гасоводот „Моќта на Сибир 2“, што претставува клучен исчекор напред за еден од најскапите гасни проекти во светот.
Руската енергетска компанија „Газпром“, која има монопол врз извозот преку гасоводи, го објави договорот додека претседателот Владимир Путин беше на средба со кинескиот лидер Си Џинпинг во Пекинг, во пресрет на воената парада.
„Газпром“ наведе дека двете страни потпишале правно обврзувачки „меморандум за изградба“ на долгоочекуваниот гасовод.
Иако оваа објава покажува дека проектот има политичка поддршка на највисоко ниво, извршниот директор на „Газпром“, Алексеј Милер, изјави дека Кина и Русија сè уште немаат постигнато договор за цените на гасот и начинот на поделба на трошоците за изградба — прашања кои со години претставуваат главен предизвик во преговорите.
„Разговорите сега ќе бидат фокусирани на финансирањето на изградбата на гасоводот и на комерцијалните услови за испорака“, рече Милер во Пекинг. Тој вети дека „дополнително ќе бидат доставени и комерцијалните детали“.
Иако документот засега ги опфаќа само општите услови, договорот за реализација на проектот со капацитет од 50 милијарди кубни метри годишно ќе има значително влијание врз глобалниот пазар на гас, но и врз понатамошното продлабочување на односите меѓу Пекинг и Москва.
Новиот гасовод треба да испорачува гас од огромните резерви на полуостровот Јамал во западен Сибир до Кина – најголемиот светски потрошувач на енергија и еден од водечките купувачи на гас – преку територијата на Монголија.
Иако комерцијалните детали за гасоводот „Моќта на Сибир 2“ сè уште не се договорени, Русија и понатаму се соочува со неколку клучни прашања кои влијаат на иднината на овој проект.
На Москва ѝ е потребен гасоводот „Моќта на Сибир 2“ за да надомести барем дел од пазарот на Европската унија кој го загуби како последица на војната во Украина. Преговарачката позиција на Русија во однос на економски помоќниот сосед е ослабена за време на војната, а сè уште постојат прашања околу способноста на „Газпром“ да го финансира овој сложен инфраструктурен проект.
Алексеј Милер, директорот на „Газпром“, изјави дека цената на гасот ќе биде пониска од таа што „Газпром“ ја наплатува на европските купувачи, поради големите растојанија и предизвикувачкиот терен преку кој треба да се изгради гасоводот, но не наведе конкретни податоци.
Исто така, сè уште не е јасно кој ќе го гради гасоводот.
Кремљ соопшти дека за време на разговорите со кинеската страна биле потпишани 22 договори, вклучително и договор за стратешка соработка меѓу „Газпром“ и Кинеската национална нафтена корпорација (CNPC), но не беа објавени дополнителни детали.
Русија веќе е најголем снабдувач на Кина со гас преку гасоводи и трет најголем испорачувач на течен природен гас (LNG), по Австралија и Катар.
„Газпром“ моментално испорачува природен гас во Кина преку гасоводот „Моќта на Сибир“, долг 3.000 километри, кој беше пуштен во употреба во 2019 година како дел од 30-годишен договор вреден 400 милијарди долари.
Путин и други светски лидери моментално престојуваат во Пекинг за да присуствуваат на воената парада на 3 септември, со која се одбележува 80-годишнината од поразот на Јапонија во Втората светска војна.
Парадата и собирот на лидерите се одржуваат во неделата на интензивна дипломатија за претседателот Си, кој исто така беше домаќин на повеќе од 20 високи функционери на самитот на Шангајската организација за соработка во Тијанџин, каде што се обиде да ја претстави Кина како алтернативен глобален лидер во однос на Соединетите Американски Држави.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете