Европската Унија се приближува кон конечно усвојување на својот последен пакет санкции, 18-ти по целосната руска инвазија на Украина пред повеќе од три години. Но, сè уште треба да се преговара за две точки.
Прво, ограничувањето на цената на руската нафта.
Тоа е сè уште во нацрт-предлогот во кој увид имаше Радио Слободна Европа, но се поставува прашањето дали ќе остане таму. Второ, постои словачко вето за прашање што е поврзано со санкциите, иако не е директно дел од пакетот.
Кога Европската комисија го презентираше предложениот пакет на земјите-членки на ЕУ на почетокот на јуни, главниот предлог беше да се намали ограничувањето на цената на нафтата од сегашното ниво од 60 долари за барел на 45 долари.
Бидејќи оваа политика е под Групата седум најразвиени земји (Г7), за таков потег, ЕУ се обиде да обезбеди одобрение од другите земји од Г7, особено од САД.
Но, тоа не успеа да ги убеди Американците, особено затоа што цените на нафтата скокнаа по израелските и американските напади врз Иран.
Сепак, Брисел размислуваше да продолжи без оглед на тоа, особено затоа што ограничувањето на цената на руската нафта првично беше начин да се заобиколи забраната на ЕУ за услуги за транспорт на руска нафта.
Во неодамнешните дискусии во Брисел, претставници на ЕУ запознаени со досието, но неовластени да зборуваат јавно, забележуваат дека Кипар, Грција и Малта - земји со значителен сектор за поморски услуги - се против намалувањето на ограничувањето на цената.
Сепак, се подразбира дека Кипар и Грција би можеле да го „омекнат“ својот став, особено затоа што Обединетото Кралство, уште еден голем поморски осигурител, е согласен со Брисел за пониско ограничување на цената на нафтата.
Дипломатите дури мислат дека и САД на крајот би можеле да се приклучат ако Брисел и Лондон се целосно согласни. Последниот противник се чини дека е Малта, иако постојат надежи дека Валета би можела да прифати пониско ограничување на цената на нафтата, но најверојатно ако е над предложените 45 долари за барел.
Потоа, тука е словачкото вето.
Братислава го услови својот „палец нагоре“ за повеќе санкции кон Русија со преработка на посебен предлог од Европската комисија за постепено укинување на увозот на руска енергија во блокот до крајот на 2027 година.
Предлогот, презентиран во мај, се нарекува „RePowerEU“ и предизвика збунетост во Словачка, како и во Унгарија, за која се смета дека тивко го поддржува својот северен сосед.
И лесно е да се види зошто.
Европската Унија од 2022 година ограничува разни руски енергетски производи преку санкции, на пример, забранувајќи го увозот на јаглен и нафта во блокот.
Но, санкциите бараат едногласност од 27-те земји-членки на ЕУ, а Унгарија и Словачка во последните неколку години ставија вето на некои од порестриктивните предлози од Брисел насочени кон руската енергија.
Затоа, Европската комисија се обидува преку RePowerEU да го регулира внатрешниот пазар на ЕУ со низа мерки, од кои повеќето можат да се усвојат преку квалификувано мнозинство од 55 проценти од земјите-членки што претставуваат 65 проценти од вкупното население на ЕУ што гласа „за“. Со други зборови, пат што ги заобиколува Братислава и Будимпешта.
Клучниот предлог ќе биде законска обврска за забрана на сите нови договори за руски гас и краткорочни договори за руски течен природен гас (LNG) најдоцна до крајот на оваа година. За долгорочните договори, регулативата ќе предложи период на „олабавување“ што ќе заврши најдоцна до крајот на 2027 година.
Увозот на гас од ЕУ од Русија се намали од 45 проценти во 2021 година на 19 проценти во 2024 година и се очекува да падне на 13 проценти во 2025 година по завршувањето на транзитната рута низ Украина на почетокот на годината. Сепак, ЕУ е засрамена што увозот на руски течен природен гас (ЛНГ) се зголеми за 12 проценти минатата година во споредба со 2023 година.
Во однос на увозот на нафта, ситуацијата е помалку драматична, но многу географски специфична и политички чувствителна.
Увозот на руска нафта денес претставува само 3 проценти од вкупниот увоз на нафта од ЕУ, во споредба со 27 проценти во 2022 година, главно поради санкциите со кои се забрани рускиот поморски увоз и рафинирани нафтени производи.
Но, земјите од Централна Европа без излез на море добија ослободување од овие мерки. Додека Чешка сега престана да увезува од овој извор, Унгарија и Словачка сè уште добиваат 80 проценти од нивниот увоз на нафта од Русија.
Европската комисија сега ќе бара крај на увозот на руска нафта до крајот на 2027 година, а двете земји треба да обезбедат временска рамка за тоа како планираат да го постигнат ова, да презентираат кои алтернативни опции планираат да ги преземат и да обезбедат поголема транспарентност на нивните тековни договори со Москва.
Словачкиот премиер Роберт Фицо на самитот на ЕУ во Брисел на 26 јуни посочи дека нема да даде зелено светло за пакетот санкции, велејќи дека му требаат појаснувања за RePowerEU.
Според дипломати запознаени со досието, Братислава не прашува толку за исклучоци, туку за правна сигурност во врска со потенцијалните побарувања на Газпром во врска со договорите.
Минатата недела, претставници на Европската комисија ја посетија Братислава за да се сретнат и со словачки претставници и со претставници на енергетски компании.
Иако дипломатите на ЕУ рекоа дека состаноците „поминале добро“, се чини дека Фицо сè уште не е целосно согласен. На амбасадорите на ЕУ кои се состанаа во Брисел на 4 јули за да разговараат за санкциите им беше кажано дека сè уште не се подготвени за одобрување.
Соопштението за печатот издадено од словачкото Министерство за економија по посетата на Европската комисија, исто така, навести дека се потребни повеќе разговори во наредните денови.
Министерката за економија Дениса Сакова изјави дека „состанокот во Братислава беше важен чекор кон наоѓање решенија што ги земаат предвид специфичните фактори на секоја земја-членка при диверзификација на изворите и на тој начин обезбедуваат прифатливи цени на енергијата и за словачката индустрија, која се соочува со растечки трошоци“.
Таа додаде: „Ние сме подготвени да продолжиме да имаме конструктивен пристап кон предложените мерки и да ја продолжиме експертската дискусија со вклучување на сите релевантни засегнати страни“.
